Uitgebreide hobby*

Maandag na een drukke week, vrije dag en natuurlijk snipverkouden. Natuurlijk omdat ik de afgelopen week met mijn geliefde hobby heb doorgebracht, namelijk toneel. Van de twaalf die op het toneel rondliepen waren er vier verkouden, was er één net verkouden geweest (moi) en liep de rest behoorlijk kans verkouden te worden.
Toneel is een tijdrovende hobby, je kan er de hele week mee bezig zijn. Naast repetities moet er ook aan het decor gewerkt worden, moeten er kostuums geregeld/gemaakt worden en mag er ook wat aan de PR gedaan worden. Bij een amateurtoneelgroep komt dat allemaal op de schouders van de leden van de vereniging. Ook bij mijn toneelgroep Inter Nos, waar ik met een onderbreking al 23 jaar lid van ben. Afgelopen weekend hebben we onze jaarlijkse voorstelling gehad, een speciaal stuk voor het zestigjarig jubileum van de groep. We speelden ‘De anti-acteer show’ van Michael Green. Vier aparte scènes van ongeveer twintig minuten elk, een thriller, een opera, een stukje volkstoneel en een Shakespeare. Vanaf december aan gewerkt en nu in drie dagen achter de rug. We zijn allemaal aan het afkicken. En dat mag niet te lang duren, want in het voorjaar willen we weer een voorstelling op de planken brengen.

Voordat we zo ver waren, moest er eerst veel decor gebouwd worden, werd een complete naaiploeg opgetrommeld en zaten we met zijn vijven om de tafel om te kijken hoe we de PR gingen doen. Oh, en repeteren hebben we ook gedaan. Elke woensdag en ook enkele zondagen in de repetitieruimte in het wijkcentrum, waar we ook hebben gespeeld.

gebreide sjaalRekwisieten moesten er ook komen. De regisseur vroeg me ergens in december of ik kon breien, hetgeen een wat merkwaardige vraag is in een toneelvereniging, maar het kwam wel ergens vandaan. Hij wilde namelijk dat ik in mijn glansrol als kamenierster in de opera niet alleen zou zingen, maar ook zou breien. Ik vroeg hem toen wat ik dan moest breien. Ja, dat gaf niet, het moest lang zijn en het gaf niet als het lelijk was. Ik ben gaan breien, heb aan iedereen wol gevraagd en kreeg die ook in alle kleuren en soorten. Grote stappen snel thuis, dus met naalden nr. 7 en wol voor naalden nr. 4 schoot het aardig op. Na een paar weken deed het geheel – toen al zo’n 60 cm – pijn aan ieders ogen. Dit weekend tijdens de voorstelling heb ik ook gebreid, en dat heeft voor wat gaten gezorgd, want hier en daar heb ik wel een steekje laten vallen, gelukkig niet in mijn tekst.

De grootste vraag wordt wel wat ik er nu mee ga doen. Het is lang, zie de foto: twee en een halve meter breisel. Lang genoeg voor een sjaal, maar heel eerlijk, ook gewoon lelijk. Dat wordt een leuke advertentie bij Marktplaats: in de aanbieding, breisel van ongeveer twee en een halve meter, maar drie keer gebruikt tijdens een toneelvoorsteling. Voor alle doelen bruikbaar, sjaal, wikkelbaar vest of deken voor een heel smal persoon.
*ja, ik heb er al eerder over geschreven in het kader van de wekelijkse WOT 

Geschiedenis van het Haagse amateurtoneel

Wat een verhaal op een blog al niet te weeg kan brengen. Op 18 augustus 2009 schreef ik een artikel over de Haagse Canon en de toneelcompetitie op mijn blog dat ook in het augustusnummer van Haghespel werd gepubliceerd. Dat artikel werd in 2013 gelezen door Frans van Rooij, die voor het Haags Gemeentearchief een website beheert over Haagse ontspannings-, sport- en muziekverenigingen. Hierin wordt geprobeerd de geschiedenis van de verenigingen te geven, een overzicht van documentatiemateriaal en zo veel mogelijk fotomateriaal te tonen.
Er zijn zo’n 450 Haagse amateurtoneelverenigingen geïdentificeerd, maar slechts van zes verenigingen heeft het archief ook groepsfoto’s in de collecties: Campanula, Eendracht en Vriendschap, Haags Jeugdtheater, Ons Doel, St Agnes en Visie. Van de laatste groep vrij veel.
En daar komt natuurlijk de grote vraag. Het Gemeentearchief wil graag weten of er fotocollecties bestaan met betrekking tot de Haagse toneelverenigingen en of verenigingen bereid zouden (scans van) fotomateriaal aan het Gemeentearchief beschikbaar te stellen.

Er bestaat geen aparte website meer, maar op de site van het Gemeentearchief is wel informatie te vinden over toneel, niet alleen beroeps- maar ook amateurtoneel.
Ook op Facebook is het Gemeentearchief actief.

Dit artikel is voor het laatst bewerkt op 6 november 2021.

Over stoelen en luchtkokers in de Koninklijke Schouwburg

‘Levenslang theater’ van David Mamet
Gezien dinsdag 17 september in de Koninklijke Schouwburg

De hele zomer heb ik de Koninklijke Schouwburg op twitter gevolgd, normaal is een theater in de zomer erg rustig met twitter, niet deze zomer. De KS was aan een opknapbeurt toe en tweette daar druk over met bijbehorende foto’s. De stoelen zijn vervangen waarbij de zichtlijnen werden geoptimaliseerd, de oorspronkelijke plafondverlichting is in ere hersteld en de vloerbedekking is vernieuwd. Een foto van die vernieuwing liet mij tweeten wat de man in de foto eigenlijk aan het doen was. De KS antwoordde dat de man gaten in de vloerbedekking aan het snijden was voor de luchtkokers. Verder dacht ik er niet meer over na tot ik een Direct Message (DM) kreeg, of ik even wilde mailen als ik de vernieuwde zaal wilde zien. Het resultaat: twee vrijkaarten voor een try-out van ‘Levenslang theater’ met Eric en Beau Schneider, een voorstelling die ik toch al wilde zien, benieuwd als ik was naar de interactie tussen vader en zoon.

Gisteravond was het zover: stoelen: check. Vloerbedekking: check. Zichtlijnen: check. Plafondverlichting: check. Vader en zoon Schneider: check.
Het verhaal: een oude en een jonge acteur gunnen het publiek een blik achter de schermen van het theater. Ze praten in hun kleedkamer over de voorstelling, over andere acteurs en over elkaar. Typische acteursgesprekken vol humor, jaloezie, ijdelheid en twijfel, waarin Beau de jonge, niet zo zelfverzekerde acteur speelt en Eric de oudere ervaren acteur. Een stuk waar zeker Eric even in moest komen, maar een 78-jarige acteur mag van mij af en toe even twijfelen aan zijn tekst. De rest van het stuk boeide mij, je zag het groeiproces bij de jonge acteur en het minder worden en bijna over de top heen gaan van de oude acteur. De nieuwe stoelen en de vloerbedekking waren al snel vergeten. Zoon Beau Schneider speelde goed, zijn zelfverzekerdheid groeide, niet alleen in zijn rol, maar ook in zijn spel. Hij is vooral bekend van ‘Goede tijden, slechte tijden’ dat ik nooit zie, dus ik was niet besmet met het GTST-virus. Een deel van het publiek duidelijk wel, dat waren heel jonge mensen die deels voor het eerst in het theater kwamen.

De conversatie van de twee ongeveer twintigjarige Beau-fans achter ons was onvergetelijk: “Is dit nou hét theater?” “Nee, dit is een theater, de Koninklijke Schouwburg.” “Wat is dan hét theater?” “Misschien het Circustheater. Daar gaan de meeste mensen heen.”
Ach, als ze door GTST naar een theater gaan, is dat alleen maar goed.

Haagse theaters

Dit artikel is bedoeld voor ‘Haghespel’, maar aangezien deze pas eind februari voor het eerst zal verschijnen, hier het artikel in wording, commentaar wordt op prijs gesteld.

In het afgelopen jaar zijn er veel ontwikkelingen geweest met betrekking tot de Haagse theaters, waardoor ook amateurgroepen werden getroffen. Het zijn theaters waar de amateurs ook spelen. Hieronder een samenvatting van wat er gebeurd is en gaat gebeuren met de theaters. De informatie is veelal van de websites en uit nieuwsbrieven gehaald.

Culturalistheater

De exploitatie van het theater wordt vanaf 1 januari 2013 overgenomen door de nieuwe organisatie ‘Stichting Theater aan de Hobbemastraat’. Ook dan kunnen Haagse amateurverenigingen en ad-hoc formaties hun voorstellingen opvoeren in het theater en genieten van de professionele faciliteiten. Het theater zal per 1 maart veranderen van naam: het wordt Theater De Vaillant.
De ontwikkelingen rond de nieuwe ‘Bemiddelingsorganisatie’, waarin het service- en het subsidieloket voor de amateurgroepen een plek gaan krijgen, staan niet stil. Het streven is dat deze taken van Culturalis per 1 maart overgaan naar deze nieuwe bemiddelingsorganisatie: de service en de subsidiering van de amateurpodiumkunsten gaat dus wel door, maar in een andere setting. De stichting Culturalis zelf, zal per 1 maart in liquidatie gaan. Tot aan die tijd blijft Culturalis jouw aanspreekpunt voor advies en subsidie en de organisatie die zich inzet voor het versterken, vernieuwen en zichtbaar maken van Haags talent.

Zeebelttheater

Zeebelt in Den Haag is de plek voor talentontwikkeling van jong professionele makers: eigenzinnige geesten die over de grenzen van hun eigen discipline stappen. Ook amateurtoneelgroepen hebben hier met enige regelmaat gespeeld. Het theater maakt deel uit van De DCR, een kunstencomplex in de oude energiecentrale aan de rand van het centrum van Den Haag. Een bericht op de site meldt dat de doorstart van het Zeebelttheater aan het De Constant Rebecque Plein is mislukt. ‘Per 1.1.2013 zal Den Haag en de DCR in het bijzonder het moeten stellen zonder deze prettig ontregelende ‘luis in de pels’.’

Theater de Regentes

Door stopzetting van de subsidie per 1 januari 2013 ziet Stichting Theater De Regentes zich genoodzaakt per 1 januari 2013 de deuren van het theater te sluiten. Maar voor dit unieke theater komt een doorstart. De Nieuwe Regentes is een culturele ontmoetingsplek met commerciële én artistieke ambities. De Nieuwe Regentes is een zalencentrum dat zich richt op particuliere, zakelijke en culturele markten en klanten. Tegelijkertijd presenteert DNR een beperkte vraaggerichte programmering, is het een kunstenaars(t)huis dat de artistieke kracht van de omgeving toont en inzet, een actief cultuuranker en een horeca hotspot. De Nieuwe Regentes is het culturele hart van de buurt en het stadsdeel, schakel naar het centrum, makelaar tussen vraag en aanbod, brug tussen professional en amateur. Zie http://www.denieuweregentes.nl.

Koorenhuis

De cultuurcentra Culturalis en Koorenhuis gaan hun krachten bundelen in een ‘Nieuw Koorenhuis’. Het Nieuwe Koorenhuis zal bestaan uit een kleine ondersteunende organisatie en een netwerk van zelfstandige of samenwerkende docenten. Deze zijn dus niet meer in dienst van het Koorenhuis. Maurits Haenen wordt de nieuwe directeur van het Nieuwe Koorenhuis, oud-directeur Caroline Wiedenhof kan om gezondheidsredenen haar functie niet meer uitoefenen.

Laaktheater

Voor iedereen die het niet was opgevallen: het Pierrottheater aan de Ferrandweg heeft een nieuwe naam en staat nu bekend als Laaktheater.

De Haagse canon: de toneelcompetitie

Tegenwoordig hebben we in Den Haag de HvA toneelcompetitie, maar deze heeft heel wat voorgangers gekend, niet alleen als competitie, maar ook belangenvereniging voor het Haagse amateurtoneel.

In 1946 werd de eerste toneelcompetitie georganiseerd en wel door de Haagse Amateur Toneel Organisatie (HATO) die in datzelfde jaar was opgericht.
De Combinatie Haagse Amateur Toneelverenigingen (CHAT) werd in 1948 opgericht en was een afscheiding van de HATO. Wedstrijdbeoordelingen zouden hieraan ten grondslag hebben gelegen.
De Federatie Haags Amateurtoneel (FHAT) werd in 1967 opgericht als overkoepelende organisatie voor het amateurtoneel in Den Haag.
Landelijk had je de Nederlandse Amateur Toneel Unie (NATU) die in 1940 werd opgericht en de Bond van Rooms Katholieke Toneelverenigingen, het Werkverband Katholieke Amateurs (WKA) die in 1946 werd opgericht. Deze twee verenigingen fuseerden in 1967 en werden het Nederlands Centrum voor Amateurtoneel (NCA), in datzelfde jaar ontstond de Haagse afdeling HCA.
Daarom waren er twee competities, namelijk van de CHAT, maar ook van de HCA. De verenigingen deden vaak aan beide competities mee. De juryleden zaten soms in beide jury’s. De competities werden per kalenderjaar gehouden.

In 1993 was er al sprake van samenvoeging van CHAT en HCA, zo bleek uit de toespraak van toenmalig HCA voorzitter Koos Borsboom. De bestuursleden kwamen niet op elkaars feestelijke prijsuitreiking. De CHAT competitie telde twee klasses.

Schak en FHAT werden samengevoegd tot Centrum voor Amateurkunst met ingang van 1 januari 1995.
CHAT en HCA gingen in 1995 samen tot de belangenvereniging Haghespel. In de Haghespel van juni 1995 werd een toelichting gegeven op de prijzen van de toneelcompetitie die door het CvA en Haghespel zal worden georganiseerd.
Kennen we ze nog? De 1e prijs Jan Bernard trofee, de 2e prijs het Zilveren Masker, de 3e prijs de Han Driessen trofee. De hoofdrol dames en heren kregen zilveren schalen, de bijrol dames en heren kregen de Tourniaire bekers. De eerste regieprijs was een sculptuur, de 2e regieprijs: Piet Borsboom beker.
De 1e decorprijs was de Ton de Booy trofee, voor een bijzondere prestatie werd de Piet Cornet beker uitgereikt. Prijzen die allemaal waren genoemd naar Hagenaars die bekend zijn uit het amateurtoneel, veelal beschikbaar gesteld door verenigingen of personen.

De CvA-Haghespel toneelcompetitie 2000-2001 was de eerste competitie die een seizoen besloeg in plaats van een kalenderjaar en heeft anderhalf jaar geduurd.
De toneelcompetitie 2002-2003 was de eerste onder de bezielende leiding van Karen-Else Sluizer. Zij zorgde ervoor dat de winnaars een masterclass krijgen aangeboden. De eerste werd door actrice Wil van Kralingen verzorgd. Latere masterclasses waren van Peter Tuinman, Stephan de Walle, Aus Greidanus, Geert de Jong en Peter de Baan.
Het aantal deelnemende verenigingen werd groter. Deze competitie 19, het seizoen erop 23.
In 2005 werd Stichting Culturalis opgericht als opvolger van het Centrum voor Amateurkunst. De toneelcompetitie 2006-2007 zal volledig door HvA worden georganiseerd, Culturalis zal een subsidie verstrekken.
De toneelcompetitie 2006-2007 was het laatste seizoen onder leiding van Karen-Else, die het stokje doorgaf aan Guus Vervaart.
Peter Luiten, voorzitter van HvA, kondigde aan dat het Zilveren Masker (2e verenigingsprijs) voortaan de ‘Karen-Else Sluizer prijs’ zal worden genoemd.

Dit artikel is verschenen in nr. 7 (2009) van Haghespel.

Terug in de tijd – DOSAST

In het kader van werk in uitvoering hier mijn concept-artikel over DOSAST, een Haagse amateurgroep die jaren terug al zachtjes in slaap is gevallen. T.z.t. wordt dit artikel in Haghespel geplaatst.
Waarom DOSAST? Ik heb maanden terug een oproep in Haghespel geplaatst en daar enkele reacties op gehad, onder andere van Gerard Rotteveel, een vriend van me, die in DOSAST had gespeeld en zei er nog wel wat van te weten.
Verdere reacties zijn natuurlijk altijd welkom.

DOSAST (DOor SAmenwerking STerk)

DOSAST heeft ruim 40 jaar bestaan. De groep, opgericht op 27 juli 1951, beleefde in 1993 zijn laatste voorstelling.
Het was een amateurgroep die als zoveel groepen twee stukken per jaar speelde, onder één regisseur. Harry de Jong was niet alleen de oprichter van de groep, maar ook de vaste regisseur en voorzitter van het bestuur.
Harry Heidt was altijd de inspeciënt en verzorgde ook bij elke voorstelling de techniek. De voorstellingen waren vrijwel altijd in het Congresgebouw. Soms was er dan een nazit in Theater De Poort, maar daar zijn nooit voorstellingen geweest. De laatste jaren waren de voorstellingen in verzorgingstehuizen of in de aula van het VCL of in De Haard, het wijkgebouw in de Copernicusstraat. De groep heeft ook diverse malen aan de CHAT-competitie deelgenomen en daar onder andere met de regie van Harry hoge ogen gegooid. Hij zat ook in het bestuur van de CHAT.

Spelers

De spelers zijn uitgezwermd naar andere verenigingen. Anneke Plus, nu al jaren spelend bij De Gezellen, begon bij DOSAST. Gerard Rotteveel, in 1983 via Dindua bij DOSAST gekomen, ging in 1994 naar Inter Nos en speelt nu bij Operettevereniging ODES. Arthur Lutterman, nu spelend bij TVO, is ook een oud-DOSAST speler.
Verschillende spelers van DOSAST, waaronder Frans en Loes Bleijenga, richtten in 1983 toneelgroep Venster op.
DOSAST is nooit officieel opgeheven. Harry de Jong overleed rond 2000.

Gespeelde stukken (niet volledig)
Een bruid in de morgen van Hugo Claus (november 1979)
Liefde is geen speelgoed van Willem van Boxtel (november 1980)
Ik zie, ik zie wat jij niet ziet van Noël Coward (april 1983)
My fair Lady van Pygmalion (december 1984)
Eigen haard is goud waard van J. Hemmink-Kamp (april 1985)
De kinderen van Eduard van Marc-Gilbert Sauvajon (april 1986)
Getrouwd of niet van Ephraim Kishon (maart 1989)
En krijgen is de kunst van Peter Coke (november 1989)
Miranda van Peter Blackmore (oktober 1991) voor het 40-jarig bestaan
Bloemen voor Barbara van Dick van Maasland (oktober 1992)

Films en theater: Molière (2007)

Een nieuwe film in het projectje films en theater. De Franse toneelschrijver Molière is in 1644 failliet verklaard en een jaar in de gevangenis verdwenen. Over dat jaar gaat deze film. Het is een ‘what if’ verhaal: wat als hij in zijn jeugd alle personages uit zijn latere stukken ontmoet. Zijn schuld wordt betaald door monsieur Jourdain, die is getrouwd met Elmire. Molière ervaart ook de komische situaties die hij in zijn stukken beschrijft.
Deze film onder regie van Laurent Tirard is een komedie. Wie hem wil zien zal een reisje moeten ondernemen, aangezien alleen bioscopen in Amsterdam, Groningen, Nijmegen en Utrecht hem vertonen.

Films en theater: Das Leben der Anderen

Naast het project over Theater in romans begin ik nu een ander project: films die over theater gaan of waarin theater een belangrijke rol speelt. In 2006 is Das Leben der Anderen uitgekomen. De film heeft de KPN Publieksprijs van het ‘International Film Festival Rotterdam gewonnen.

Het verhaal

Het is over met de Ostalgia. Het wás vroeger niet beter in Oost-Duitsland. Vroeger, in 1984, toen honderdduizend werknemers en tweehonderdduizend informanten van de Staatssicherheit (Stasi) waakten tegen de geringste schijn van ondermijning van de socialistische heilstaat. Toen het leven werd geregeerd door angst, middelmaat, kleurloosheid en corruptie.
Het verhaal ontwikkelt zich als een thriller. Toneelschrijver Georg Dreyman (Sebastian Koch) wordt door de onkreukbare bureacraat, Stasi-kapitein Gerd Wiesler (Ulrich Mühe), dag en nacht gadegeslagen. Tijdens zijn surveillance wordt Wiesler langzaam maar onherroepelijk het leven van de ander ingezogen. Hij luistert naar de muziek waar Dreymann van houdt, bemint in gedachten diens vriendin Christa-Maria op wie hij heimelijk verliefd is en voelt zich ongelukkig als er ruzie is.

Regie: Florian Henckel von Donnersmarck
Met: Ulrich Mühe, Martina Gedeck, Sebastian Koch, Ulrich Tukur, Thomas Tieme.

In 2007 heeft de film een Oscar gewonnen voor beste buitenlandse film.

De lijst voor dit project is hier te vinden.

Films en theater

Tijd voor een extra project: films die over theater gaan of waarin theater een belangrijke rol speelt. Hier is de lijst:

After the rehearsal (1984)
Film van Ingmar Bergman met Erland Josephson [et al.].

An awfully big adventure (1995)
Film met Alan Rickman en Hugh Grant naar een roman van Beryl Bainbridge.

Being Julia (2004)
Film met onder andere Annette Bening naar een roman van W. Somerset Maugham. (Theatre, 1937).

The Dresser (1983)
Film met Albert Finney en Tom Courtenay naar het toneelstuk van Ronald Harwood.

Das Leben der Anderen (2006)
Duitse film van schrijver en regisseur Florian Henckel von Donnersmarck.

Molière (1978)
Franse film onder regie van Ariane Mnouchkine.

Noises off (1992)
Film met onder andere Michael Caine en John Ritter naar het toneelstuk van Michael Frayn.

Shakespeare in Love (1998)
Film met onder andere Joseph Fiennes en Gwyneth Paltrow die speelt in het Engeland van Elizabeth I, een majestueuze rol van Judi Dench. Voor die tien minuten kreeg ze een Oscar.

To be or not to be (1985)
Film met Mel Brooks, Anne Bancroft en Tim Matheson.

Het is work in progress. Mijn bedoeling is dat de lijst gaat groeien. Tips zijn van harte welkom.