Van jongs af aan, eigenlijk vanaf het moment dat ik kon lezen, heb ik gelezen. Mijn drie broers vonden er weinig tot niets aan. Mijn oudste broer wilde nog wel lezen, broer twee en broer drie bleven steken in schoolboeken en stripboeken. Ik bleef wel lezen en was een trouw bezoeker van de plaatselijke Openbare Bibliotheek. Groot was mijn vreugde toen ik ontdekte dat er zelfs een opleiding was voor de bibliotheek. Dat was de Bibliotheek- en Documentatie Academie (BDA). Ik heb in Den Haag de tweejarige opleiding tot Assistent-Bibliothecaris (AB) gevolgd en daarna de vervolgopleiding Functionaris in Wetenschappelijke Bibliotheken (FWB). Met die opleiding in mijn zak ben ik vervolgens in een wetenschappelijke bibliotheek gaan werken, waar ik 26 jaar ben gebleven. Na een korte periode van werkeloosheid ben ik in een bedrijfsbibliotheek terecht gekomen. Ik ben altijd blijven lezen. Typisch was wel dat ik nooit zo weinig heb gelezen als tijdens die opleiding. Ik was te druk bezig met het leren van het vak zelf.

Clichés ~ 1) Afgesleten uitdrukking 2) Afgezaagd gezegde 3) Alledaags gezegde 4) Beeldspraak 5) Drukvorm 6) Flauwe opmerking 7) Fotografisch negatief 8) Fotografische drukplaat 9) Geijkt taalgebruik 10) Geijkte uitdrukking 11) Gemeenplaats 12) In metaal geëtste voorstelling om te drukken 13) Nageprate zegswijze 14) Negatief van drukvorm 15) Nietszeggende uitdrukking.

Beroepscliché

Wat ook typisch is: als ik vertel dat ik in een bibliotheek werk, krijg ik ogenblikkelijk een cliché om mijn oren: “dan hou je zeker van lezen?” Ja, ik hou van lezen, maar wat heeft dat er mee te maken? Vraagt iemand een boekhouder wel eens of die van rekenen houdt? En als we het dan toch over clichés hebben, ja, ik draag een bril, maar dat doet de helft van Nederland. Ik draai mijn haren wel eens in een knotje, zoals driekwart van langharig Nederland wel eens doet, inclusief mannen. Nee, echt niet, ik vertel de mensen in mijn bibliotheek niet voortdurend dat ze stil moeten zijn. Daar heb ik geen tijd voor, mijn werk omvat wat meer dan alleen die bibliotheek.

Hardnekkig beeld

Tijdens mijn opleiding heb ik een scriptie gemaakt over het beroepsbeeld van de bibliothecaris en de bibliothecaris in de literatuur. Mijn conclusie: dat beeld hangt aan elkaar van de clichés. Dat begon al met juffrouw Bits, een personage in een stripverhaal van Annie M.G. Schmidt en Wim Bijmoer. Zij werd als bibliothecaresse uitgebeeld met knotje, bril, een hoge boord op een gestreepte blouse, een lange rok en laarsjes. En zo’n personage wordt bedacht door de bibliothecaresse Annie M.G. Schmidt. Andere romans kwamen niet veel verder dan het beeld van een juffrouw die boeken stempelde. Mannen kwamen sporadisch voor. De spannendste bibliothecaresse was Jenny Fortuyn in De kroongetuige van Maarten ’t Hart. Spoiler: zij pleegde de moord. Het cliché-beeld is hardnekkig blijven hangen. Frank Huysmans, hoogleraar bibliotheekwetenschap, heeft zich ermee bezig gehouden in zijn column voor de IP. Wikipedia heeft een complete pagina hiervoor, Librarians in popular culture. Ik heb mijn scriptie overigens geschreven voordat internet werd gebruikt en moest maar toevallig titels tegenkomen. Tegenwoordig zoek je bij Goodreads op ‘librarians‘ en krijg je een lijst met honderden titels.

Soms kan ik erom lachen

Neem bijvoorbeeld The Mummy, een film uit 1999 met Rachel Weisz als super onhandige bibliothecaris die erin slaagt een hele bibliotheek om te gooien. Ze is er in ieder geval trots op bibliothecaresse te zijn. Noah Wyle is bibliothecaris/held in The Librarian: Quest for the Spear. Er zijn nog twee films gemaakt met deze superbibliothecaris. Ik kan hem best wel waarderen in deze films. Wat hij in deze films doet, heeft overigens weinig met het vak te maken. Andere films komen dan weer niet verder dan het beeld van een dame die alleen maar tot stilte maant in de bibliotheek. Huysmans heeft in zijn column ook een filmpje van Saturday Night Life opgenomen, kijk vooral, het is hilarisch. Maar ik heb ook een held. De bibliothecaris die absoluut niet onvermeld mag blijven is Rupert Giles, mijn lievelingspersonage in de serie Buffy the Vampire Slayer, de superbibliothecaris die alles behalve een cliché is.

Iedere donderdag publiceert @drspee een woord waar je over mee kunt bloggen, vloggen, ploggen of op een andere manier kunt meedoen. WOT betekent Write on Thursday. Het woord van deze week staat hier.