Hans Boland heeft een boek geschreven over de vertaling van Misdaad en straf, namelijk Van mensen die geen enge grenzen erkennen: Dostojevski leren lezen. Dat boek had ik laten liggen, want mijn plan was dat na de roman te lezen. Dat bleek dus enigszins fout te zijn, aangezien Boland aanbeveelt na lezing van een hoofdstuk van de roman het bijbehorende hoofdstukje uit zijn boek erbij te pakken. Helaas dus. Het boek heb ik na de roman gelezen. Toch heb ik er geen spijt van gehad.

De inhoud

Laat ik maar met het nuttigste beginnen: de kaarten. Want Boland heeft twee kaarten opgenomen, namelijk één van Petersburg, en een detailkaart van het gedeelte waar Misdaad en straf zich afspeelt. Dat was inderdaad makkelijker geweest bij het lezen. in de roman vind je al een opmerking dat Petersburg nauwelijks is veranderd en dat je ook in deze tijd de wandelingen van Raskolnikov zou kunnen maken.
Verder is de opzet anders dan het ‘vorstendommetje‘. Dit boek is per deel van de roman bespreken en per deel vertelt Boland wat hem opviel met vertalen. Dat is naar mijn idee met meer detail besproken dan voor Anna. En heel eerlijk, zoveel interesseert me dat niet. Het zou me meer interesseren als ik de taal las. Maar daarom heb ik de vertaling van Boland gelezen, mijn Russisch is veel te slecht en bijna niet bestaand.

Het detail

Boland gaat vooral in op het detail. De roman zelf telt ruim 600 pagina’s, die hij meerdere malen heeft gelezen. Daarmee loopt hij op mij voor. Dat is een voordeel, maar ook een nadeel. Hem vallen dingen op die mij niet opvallen of ik gewoon ben vergeten. Ik heb mezelf voorgenomen het boek nogmaals te lezen, misschien zelfs in het Engels.
Boland is een bewonderaar, dat kan je duidelijk merken, bijvoorbeeld in dit citaat: “Van het Reve moest, of hij wilde of niet, gebruikmaken van wat zonder twijfel de meest miereneukerige taal is ter wereld (en daar mogen we trots op zijn, daar gaat het niet om), terwijl Dostojevski, of hij wilde of niet, gebonden was aan een taal die totaal ongeschikt is voor juristerij, systematische wijsbegeerte en gebruiksaanwijzingen voor auto’s en wasmachines: de meest alcoholische taal ter wereld, en een taal die waanzinnig geschikt is om ongeremde zielenroerselen en kosmisch breinstormen te verwoorden. Dat was wat Dostojevski kon, en wat ik aan de hand van zijn beroemdste, meest gelezen en invloedrijkste roman wil toelichten.” (p. 17) Humor heeft hij ook. De hier genoemde Van het Reve is trouwens Karel van het Reve die een “allergie, zo niet fobie voor Dostojevski” had (p. 12)

Raskolnikov en Sonja

In zijn bespreking van de verhouding tussen deze twee raakt Boland bij mij iets. Want het is een interpretatie van zijn biecht tegenover Sonja die ik er niet uitgehaald had, maar wel de waarheid is. “Het werkelijke doel van zijn schuldbekentenis is te ontkomen aan de totale, absolute eenzaamheid. Hij móét iemand laten weten wat hij gedaan heeft, anders rest er geen ander leven dat het voortvegeteren op een kale rots van anderhalve vierkante meter in de oneindige kosmos.” (p. 99) Ik zag de bekentenis meer als iets waaraan niet te ontkomen was, niet alleen door zijn eigen geweten, maar ook door het eerdere gesprek met de politieman Porfiri.

Dit was een korte bespreking van dit boek van Hans Boland. Mijn bespreking van Misdaad en straf in twee delen: deel een en deel twee.