Barry Unsworth – Zinnespel (1996)

Zinnespel is de vertaling van Morality Play, een roman die in 1995 een nominatie voor de bekende literaire Booker Prize heeft gekregen.
Het boek was irritant in het begin omdat ik moest wennen aan het hoge gehalte van voorkennis van de vertellende persoon. Deze man, Nicholas Barber vertelt het verhaal als een gebeurtenis uit zijn eigen leven. Later leest het verhaal als een spannende trein. Het laat zien hoe met de mens werd omgegaan in de veertiende eeuw.

Het verhaal

Engeland in de veertiende eeuw. Nicholas Barber verruilt het priesterschap voor het toneelspelerschap. Hij komt bij een gezelschap terecht na de dood van één van de spelers. Ze komen in een stadje terecht waar net een jongen is vermoord en een meisje is veroordeeld voor de moord op deze jongen. Zij zit gevangen en staat op het punt opgehangen te worden.
De groep besluit – om aan geld te komen – de moord op de jongen na te spelen en te raden naar de gebeurtenissen achter de moord. Daarmee raken ze zelf in de moeilijkheden als ze dichter bij de oplossing komen dan de heer van het land lief is.

Het toneelleven

Het boek geeft een goed beeld van het toneelleven dat volop in verandering is. De leider van de groep vertelt het zelf. Hij zegt dat hij met zijn kleine groepje van zes in totaal niet op kan tegen de grotere gezelschappen.
Wat was toen in de mode? De ‘morality plays’. Dat evolueerde richting stukken over echte personen in plaats van over personen uit de Bijbel.
Ook interessant: de uitleg van de gebaren die de toneelspelers tegen elkaar maken om duidelijk te maken wat ze gaan doen. Het feit dat een toneelstuk on the spot gemaakt kan worden en ook kan wijzigen naarmate ze bezig zijn. Vrouwenrollen worden door mannen gespeeld. De enige vrouw in de groep wordt alleen getolereerd omdat ze dingen kan doen die de rest niet wil doen. Voor haar is de maat vol als de groep wordt opgepakt door de soldaten van de heer. De soldaten zeggen over haar dat het niet nodig is om haar op te pakken.
Overigens kan dit ook nog in de rubriek theater en films. Het boek is in 2003 verfilmd als The reckoning onder regie van Paul Guigan, met onder andere Paul Bethany in de rol van Nicholas.