Ik loop wat achter, de deadline voor deel 5 is al overschreden, maar mijn afgelopen week was druk en ik kwam niet echt aan lezen toe. Dit weekend lukte het wel en wat heb ik me geamuseerd. Na de Anna Karenina van Huismans en Pevear/Volokhonsky ben ik toch Boland gaan lezen en dat is een ontspannen vertaling. Bij Huismans lees je toch de zestiger jaren taal. Ondanks mijn ervaring met Engels lezen was die Engelse vertaling af en toe lastig. Dit vijfde deel draait om Ljovin en Kitty, en om Anna en Vronsky.

Ljovin en Kitty

De twee lovebirds trouwen in dit deel en dat is een amusante gebeurtenis. Niet alleen door het eeuwige getwijfel van Ljovin, want houdt Kitty wel echt van hem? Maar ook door het onhandige gedoe tijdens de bruiloft. De oude dienaar die wel een rokkostuum voor Ljovin bewaart maar totaal vergeet een schoon overhemd achter te houden uit alle ingepakte kleding. Het rommelen met de ringen tijdens de dienst. Het zorgde ervoor dat ik hardop zat te lachen tijdens het lezen. Ook het twijfelen van Ljovin over religie komt ter sprake. “Geloven kon hij niet, maar tegelijkertijd was hij er niet geheel van overtuigd dat het allemaal onjuist was wat de godsdienst wou.” (p. 549) Vragen van de priester over wat hij zal doen met de godsdienstige opvoeding van zijn toekomstige kinderen legt hij naast zich neer. Tijd genoeg om daarover te denken als de kinderen er zijn.
De twee hebben een typisch begin van een huwelijk, mensen die elkaar denken te kennen en elkaar leren kennen door kleine meningsverschillen, ruzietjes en eindelijk dingen uitpraten. Maar ik denk dat het keerpunt voor Ljovin wel komt als Kitty erop staat mee te gaan naar zijn ernstig zieke broer Nikolai en deze verzorgt tot zijn dood. We verlaten de twee met het blijde bericht van Kitty’s zwangerschap.

Anna en Vronsky

Zij reizen rond in Europa en Vronsky verveelt zich. Hij heeft zijn militaire carrière opgegeven en is zich ervan bewust dat hij rondreist met een vrouw die nog steeds getrouwd is met een ander. Het is een twijfelachtige, voor niemand duidelijke relatie (p. 581) die ze bewust verborgen houden voor anderen. Het is wat meten met twee maten. Vronski wordt nog wel geaccepteerd, maar zijn familie bijvoorbeeld accepteert Anna absoluut niet. Anna voelt zich de eerste tijd “onvergeeflijk gelukkig en vol levensvreugde.” (p. 578) Ze is zich er wel van doordrongen dat wat ze heeft gedaan slecht is en dat ze daar eigenlijk voor moet lijden. “Maar hoe oprecht haar verlangen om te lijden ook was, het kwam er niet van.” (p. 579) Ondertussen in Petersburg vertelt Karenin zijn zoon Serjozja dat zijn moeder dood is. Gravin Lidia Ivanovna ontfermt zich over de onbestorven weduwnaar en zijn zoon. Karenin is eigenlijk een eenzame man. Familie heeft hij niet. Vrienden nauwelijks. Hij had een band met Anna die “de behoefte aan diepere contacten met andere mensen definitief overbodig [had] gemaakt.” (p. 632) Anna en Vronski keren terug naar Petersburg waar Anna haar zoon wil zien. Karenin weigert maar ze dringt het huis binnen op de verjaardag van haar zoon. Ze is daarna compleet uit haar evenwicht en provoceert de complete beau monde van Petersburg door in het openbaar te verschijnen bij een operavoorstelling. Daar wordt ze uitgescholden. Vronski kan haar niet tegenhouden, Anna is boos op hem. Hierna vertrekken ze naar het platteland.

Gevoelens (2)

Want ik heb het er al eerder over gehad, namelijk in het tweede deel van mijn Anna-besprekingen. Mannen die zo zakelijk kunnen zijn, maar wat me toch wel opviel in dit deel is dat de mannen in dit boek compleet in verwarring kunnen zijn en bang voor de gewone dingen van het leven. Zie bijvoorbeeld Karenin na het vertrek van Anna. Ook Ljovin kan de meest vreemde gedachten hebben. Zijn gedrag na het huwelijksaanzoek is op zijn zachtst gezegd merkwaardig.

Anna Karenina / Lev Tolstoi ; vert. door Hans Boland. – Amsterdam: Athenaeum/Polak & Van Gennep, 2017. – ISBN 978-90253-0158-3

Mijn besprekingen van dit boek zijn te vinden onder één tag op mijn blog: Anna Karenina.

Door omstandigheden – ik was op vakantie – kon ik geen blog schrijven over deel 3, daarom schrijf ik er nu één voor de delen 3 en 4. Ik wilde op vakantie niet de hele dikke Huismans meenemen en kon aan een e-book versie van een Engelse vertaling komen. Dat was de vertaling van Richard Pevear en Larissa Volokhonsky, dit schijnt één van de betere Engelse vertalingen te zijn en is heel goed leesbaar. Ondertussen had ik ook nog de vertaling van Hans Boland gereserveerd bij de bibliotheek, en die kwam deze week binnen. Mooie gelegenheid de vertalingen te vergelijken. Persoonlijke handicap: het is al een tijdje geleden dat ik deel 3 en 4 gelezen heb en het kost wat moeite. Dus ditmaal weinig samenvatting in het kader van: dat hebben anderen al gedaan en veel citaten want daar had ik wel notities van gemaakt.

Deel 3

Het viel niet mee, en dat heb ik gelukkig ook gelezen bij andere bloggers, want het is een uitgebreid stuk met onder andere Lewin die diep in het landleven zit en met zijn arbeiders op het land werkt. Voor mij persoonlijk eigenlijk wel het meest oninteressante deel van het boek. Het laat wel zijn denkbeelden over arbeid zien. “Het was alles verdwenen in de zee van vreugdevolle, gemeenschappelijke arbeid. God heeft de dag, God heeft de kracht geschonken. En de dag en de krachten werden aan de arbeid gewijd en in die arbeid zelf lag de beloning. Voor wie er gewerkt werd, en welke vrucht dit werk voortbracht, dat was niet belangrijk en deed niet ter zake.” (p. 320, Huismans) En dan Karenin die geconfronteerd is met zijn vrouw die vreemd is gegaan met Wronsky. Hij denkt na over scheiding, maar ziet op tegen het schandaal dat daaruit voort kan komen. Hij komt tot de conclusie dat er maar één mogelijkheid is: “haar bij zich houden, alles voor de wereld verbergen en alle binnen zijn bereik liggende maatregelen nemen om aan de liaison een einde te maken en vooral – al wilde hij zichzelf dat niet bekennen – om haar te straffen.” (p. 328, Huismans)

Deel 4

En hier kwam ik toch wel de schattigste liefdesverklaring aller tijden tegen en dat was de scène waarin Lewin en Kitty aan de tafel zitten en daar op het groene kleed van de kaarttafel met krijt zinnen schrijven. Alleen met de beginletters van de woorden. Het is werkelijk fantastisch dat ze elkaar begrijpen. Maar ik zie die twee naast elkaar zitten en helemaal verliefd worden. De drie versies onder elkaar.

“For a long time he could not understand what she had written and kept glancing in her eyes. A darkening came over him from happiness. He simply could not pick out the words she had in mind; but in her lovely eyes shining with happiness he understood everything he needed to know! And he wrote three letters. But she was reading after his hand, and before he finished writing, she finished it herself and wrote the answer: ‘Yes.’” (Pevear/Volokhonsky, deel 4, hoofdstuk 13)

“Lange tijd kon hij niet begrijpen wat zij geschreven had en telkens weer keek hij haar aan. Het duizelde hem van geluk. Hij kon onmogelijk de woorden vinden, die zij bedoeld had, maar in haar mooie, van geluk stralende ogen las hij alles wat hij weten wilde. Hij schreef drie letters, maar hij was nog niet klaar met schrijven, toen zij het al achter zijn hand gelezen had, het zelf afmaakte en er het antwoord bij schreef: ‘Ja'” (Huismans, p. 462)

“Het duurde lang eer hij begreep wat er stond. Hij probeerde telkens het te raden door haar diep in de ogen te kijken. Hij was helemaal versuft van geluk. De woorden die ze bedoelde kon hij maar niet op een rijtje krijgen, maar in haar verrukkelijke ogen, die schitterden van geluk, stond precies te lezen wat hij moest weten. Toen schreef hij zelf vier letters neer. Maar voor hij zover was had zij het krijtje al gepakt en het antwoord opgeschreven: ja.” (Boland, p. 498)

Anna en haar kind

En laten we Anna niet vergeten, want zij bevalt van een meisje dat ook Anna wordt genoemd, maar wordt ernstig ziek. De Engelse term puerpural fever zorgde bij mij voor verwarring, maar ik bleek goed gegokt te hebben: kraamvrouwenkoorts. Het zorgt er wel voor dat Karenin naar zijn vrouw komt. Hij vergeeft zijn vrouw en stuurt Vronski weg. En zoals Lalagè al zegt in haar blog, het is een cliffhanger, want wat gaat Anna doen?

Mijn besprekingen van dit boek zijn te vinden onder één tag op mijn blog: Anna Karenina. Op de site van Lalagè, onder andere bij haar blog over deel 4, kan je de andere lezers ook vinden.

Het tweede deel van dit meesterwerk van Leo Tolstoj dat we op initiatief van boekenblogger Lalagé lezen. Leo Tolstoj heeft Anna Karenina oorspronkelijk als vervolgverhaal in een tijdschrift gepubliceerd en daaraan is het wellicht te wijten dat zeker dit tweede deel voor mij redelijk gestructureerd overkomt.

Deel 2

Dit begint met een relaas over Kitty die ziek is geworden. Het wordt niet uitgesproken wat ze heeft, maar het lijkt een combinatie van liefdesverdriet over Wronski en schaamte. Het is voor haar duidelijk dat Wronski verliefd is op Anna. Ze gaat met haar ouders naar een kuuroord in Duitsland.

Lewin

Lewin is teruggekeerd naar zijn boerderij en probeert Kitty te vergeten. Hij gaat aan het werk, wat niet gesmeerd gaat overigens. Stepan komt op bezoek bij Lewin. Hij wil onder andere zijn bos verkopen. Volgens Lewin laat hij zich bij de neus nemen en had hij zich door hem moeten laten adviseren. Stepan is zakelijk gezien niet heel slim. Stepan vertelt dat Kitty niet getrouwd is en dat ze in een kuuroord in Duitsland zit.

Anna en Wronski

Anna en Wronski ontmoeten elkaar in het uitgaansleven van Petersburg, zoveel dat er over wordt gepraat. Haar man heeft in eerste instantie nog niets in de gaten. Ze is verliefd, tot vreugde van Wronski die totaal niet nadenkt over de gevolgen. Uit het zeer omfloerste verslag in hoofdstuk 11 komt het naar voren: de twee zijn met elkaar naar bed gegaan. Geloof ik. Later komt de aap uit de mouw en vertelt ze Wronski dat ze zwanger is, hij wil dat ze haar man verlaat. Zij aarzelt vanwege haar zoon. Bij een paardenrace waar Wronski aan meedoet wordt het voor iedereen wel duidelijk, zeker voor Karenin: Anna houdt van Wronski en ze bekent haar schande aan haar man.

Kitty

Zij vertrekt met haar ouders naar een kuuroord in Duitsland en maakt daar kennis met Warenka, een jonge vrouw. Zij is de bediende van een zieke vrouw. Kitty raakt – bijna – verliefd op Warenka lijkt het. De invloed van haar vader zorgt ervoor dat ze anders over haar gevoelens gaat denken. De familie keert terug naar Rusland. Kitty is genezen.

Gevoelens

Tolstoj heeft een omfloerste, negentiende eeuwse manier om over gevoelens te praten. Naar mijn mening verwarrend, niet duidelijk te onttrekken aan de zinnen in dit boek. De vrouwen kunnen heel emotioneel zijn, de mannen zijn meer zakelijk. Ik ben in complete verwarring over de scène in het elfde hoofdstuk, gaan ze nou met elkaar naar bed of niet? En dan de gevoelens van Kitty over Warenka, Kitty lijkt verliefd, maar een lesbische liefde in het Rusland van de negentiende eeuw lijkt me niet mogelijk.

Structuur

Dit tweede deel geeft een duidelijke verdeling over de personages. Anna, Kitty, Lewin, ze krijgen allemaal eigen stukken. Dan het verhaal over de paardenrace dat eerst uit het standpunt van Wronski wordt verteld en dan uit het standpunt van Anna. Het maakt vooral de gevoelens van Anna duidelijker. Ook omdat een deel van dat verhaal ook door Karenin wordt verteld. Voor hem wordt het alsmaar duidelijker dat zijn vrouw iets aan het doen is dat zijn eer aantast. Dit deel is voor mij zeer interessant en maakt me alleen maar nieuwsgieriger naar het volgende deel. Mijn bespreking van het eerste deel vind je hier.

Op initiatief van boekblogger Lalagé doen 15 lezers mee met de actie #wijlezenanna. En dan gaat het natuurlijk om Anna Karenina van Leo Tolstoj, een boek waar net een nieuwe vertaling van verschenen is. Vertaler Hans Boland heeft zijn tanden gezet in dit meesterwerk uit 1877. Ik was eerst wat aarzelend mee te doen aan deze actie. Russische toneelstukken kan ik niet echt waarderend vanwege de traagheid die deze stukken vaak kenmerkt. In de bibliotheek kreeg ik de vertaling van Wils Huisman uit 1965 in handen en besloot het eerste hoofdstuk te lezen. Daarmee was ik toch verkocht. Afgesproken is deze leesactie in zeven delen te doen. Het boek is verdeeld in acht delen waarvan het laatste vrij kort is, de laatste twee delen worden samen besproken.

Deel 1

Deel 1 begint met de ruzie tussen vorst Stepan Arkadjewitsj Oblonski en zijn vrouw Dolly. Hij is vreemd gegaan met een gouvernante. De roman wordt opgezet, het dagelijkse leven in het Rusland van de negentiende eeuw wordt beschreven. De vorst en zijn vrouw zijn negen jaar getrouwd, hij is 34, zij 33, ze hebben zeven kinderen gekregen waarvan vijf nog in leven. Verliefd is hij niet meer op zijn vrouw. Ze is afgesloofd, verouderd en reeds lang niet meer mooi. Stepan is niet mijn lievelingspersoon.

We maken kennis met de personages

Konstantin Lewin, een landeigenaar, bevriend met Stepan, komt op bezoek. Hij wil de zuster van Dolly ten huwelijk vragen, maar Kitty wijst hem af, omdat ze verliefd is op graaf Aleksej Kirillowitsj Wronski. Wronski vindt Kitty aardig, maar het is hem volkomen ontgaan dat zij verliefd op hem is. Zonder notie te hebben van omgangsregels moedigt hij haar aan. Ondertussen is Anna Karenina, de zuster van Stepan uit Petersburg aangekomen om haar broer te helpen met het redden van zijn huwelijk. Anna heeft een man en zoon die beiden in Petersburg zijn achter gebleven. Ze ontmoet Wronski op een bal en Wronski wordt verliefd op haar. Anna raakt in grote verwarring en reist zo snel mogelijk terug naar Petersburg. Wronski reist in dezelfde trein. “Waarom ik op reis ben? […] Dat weet u, ik ben op reis gegaan om te zijn waar u bent. Ik kan niet anders.” Bij terugkomst in Petersburg blijkt dat Anna altijd een gevoel van ontevredenheid had met haar man.

De setting

Gearrangeerde huwelijken. Rijke mensen die zich aan alle kanten in de schulden hebben gestoken. Dagen die worden doorgebracht in nutteloze banen, met langdurige dure lunches. Roddels en verhalen. En mijn eerste indruk, want het boek waar ik zoveel tegenzin over had, blijkt toch reuze interessant te zijn. Het eerste deel wekt genoeg interesse om de andere zeven delen ook te lezen. En wie weet komt het nog wel eens tot dat andere meesterwerk van Tolstoj, Oorlog en vrede.

Anna Karenina / Leo Tolstoj; vert. door Wils Huisman. – 15e dr. – Amsterdam: Rainbow Pockets, 2010. ISBN 978-90-417-0863-2