Haghespel, het blad voor het Haagse amateurtoneel, waar ik hoofdredacteur van ben, kent een regelmatig terugkerende rubriek, “Een repetitieavond bij…”. Ik ga dan op bezoek bij een amateurtoneelgroep uit Den Haag en/of omstreken. Een mooie gelegenheid om een groep beter te leren kennen en iets te vertellen over het stuk dat ze gaan spelen. Voor Spelegast was dit een speciale gelegenheid. Dit is het laatste stuk dat ze spelen. Hierna houdt de groep op te bestaan. Het eind van een geschiedenis van bijna veertig jaar.
Op maandagavond ga ik op bezoek bij Spelegast. Het is een bijzondere avond omdat dit de Grande Finale wordt van Spelegast. Dit was een moeilijke beslissing, maar onhoudbaar. De vaste kern van Spelegast bestaat tegenwoordig uit twee mensen, Nel van Someren en Pierre Magnée. Ze hebben om assistentie gevraagd aan de oud-leden en hebben nu een groep bijeengekregen om ‘Af’ van John Chapman te spelen, onder regie van Marian Pankow. Mieke Pauwels, Wim Gerrits, Eveline Coster, Ronald Tellekamp, Hans-Peter Ligthart, Hans de Graaf, Ingrid van de Sande en Nel spelen. Pierre organiseert. Veel van deze mensen spelen nog, maar bij andere groepen. Ingrid en Wim spelen eigenlijk niet meer, maar zijn teruggekomen bij Spelegast voor deze laatste productie.
De repetitie
Voor de repetitie wordt er koffie en thee gedronken en wisselen de spelers trucjes uit voor tekst leren. Ik spits mijn oren, want dat is ook niet mijn sterkste punt. Iedereen heeft zijn eigen manier, blijkt wel weer. Het tweede bedrijf is vanavond aan de beurt en dat wordt de eerste keer dat zonder boekje wordt gespeeld. Dat betekent dat de stem van souffleuse Yvonne Prins-van den Bemt vaak te horen is. Vanwege tekstmissers mag er een paar keer opnieuw worden begonnen, maar dan loopt het beter. Marian vindt dat het goed gaat, maar er moet nog wel een tandje bij. Voor haar zou het in dit stadium finetunen moeten zijn, maar daar gaat het nog te vaak voor mis.
Af van John Chapman
‘Af’ van John Chapman is een stuk in een stuk. Als je zoals ik bij het tweede bedrijf begint, dan is het wel wat lastig dat te doorgronden. Ik mis de introductie nog. In dit stuk lopen werkelijk leven en een toneelstuk door elkaar. De spelers spelen zichzelf, maar ook in een toneelstuk. De titel is overigens veranderd. De oorspronkelijke Engelse titel ‘Will you leave the stage?’ is vrij vertaald naar ‘Af’, een titel die je op meerdere manieren kan opvatten. De spelers discussiëren ook nog over de namen, moeten ze elkaar aanspreken met de toneel- in toneelnamen, of de toneelnamen, of de eigen namen. Die laatste mogelijkheid wordt vrij snel afgeschoten, niemand ziet dat zitten.
Geschiedenis
Na de pauze ga ik met Nel en Pierre apart zitten, want een stukje geschiedenis van een groep die bijna veertig jaar bestaat mag er ook bij.
Spelegast werd opgericht op 3 maart 1978 in Den Haag. De oprichters Ed Venekamp, Wies Pols, Fred Kreiss, Jaap Koning en Ard IJssel de Schepper speelden gezamenlijk bij een andere groep en besloten een eigen groep op te richten. Nel zit er vanaf 1982 bij, Pierre vanaf de oprichting. Nel is nu voorzitter, eerdere voorzitters waren onder andere Jaap Boersma, Henk Postma, Jaap de Die en Kees Klop.
Het eerste stuk was ‘Onder het melkwoud’ van Dylan Thomas. De groep heeft onder andere gespeeld in de theaterzaal van het Congresgebouw, later ook in Diligentia, de Koninklijke Schouwburg, de Rijswijkse Schouwburg, het voormalige Waag theater, Korzo, het Spuitheater en natuurlijk in het voormalige Theater De Poort aan de Paviljoensgracht. Het 25-jarig toneeljubileum is gevierd in theater Merlijn.
In de gouden tijd hebben ze vaak hun nek uitgestoken. Vaak werden er nieuwe stukken gespeeld met onbekende nieuwe regisseurs. In vroege tijden was het relatief eenvoudig om extra fondsen te krijgen voor een productie. De groep speelde gemiddeld twee maal per jaar, met een regisseur uit het professionele of het amateur-circuit. Juist voor de afwisseling is het leuk, een andere regisseur werkt anders, kiest anders en je kan er iets anders van leren. De keuze van het stuk werd bepaald door de leescommissie, maar was vaak ook een keuze van de regisseur. Stukken die gespeeld zijn: ‘Tosca’ (25-jarig jubileum van Noep van den Bemt), ‘De Spaanse Hoer’ (40-jarig jubileum Noep van den Bemt) en ‘Ons kent ons’, waarmee ze naar het theaterfestival in Elsloo zijn geweest. Bij het noemen van de namen en stukken doe je snel mensen te kort omdat er in bijna veertig jaar heel veel regisseurs zijn geweest en ongeveer zeventig stukken zijn gespeeld. Er is een speellijst op de website van Spelegast te vinden.
Het einde
Spelegast is heel lang een bloeiende vereniging geweest, maar het werd heel lastig om jonge mensen binnen de groep te houden. Ook waren er relatief veel ouderen, en dat is helaas een bekend probleem bij verenigingen. Toen de penningmeester vertrok hebben Nel en Pierre de kwestie aan de overige leden voorgelegd. Niemand wilde in het bestuur. Vervolgens is er eerst over fusie met andere verenigingen gesproken maar daar is niets uitgekomen. Uiteindelijk is in onderling overleg besloten nog één keer een stuk te spelen onder regie van Marian Pankow. Ze zijn blij dat zoveel oud-leden mee wilden spelen.
Spelegast heeft van veel leden afscheid moeten nemen. Onder andere Noep van den Bemt, Dorine Levert, Kitty Ivens, die altijd zorg heeft gedragen voor de kleding, en Peter Blumenthal. Mensen met wie ze prachtige producties hebben gemaakt. De groep heeft altijd veel vaste bezoekers gehad en veel donateurs en daar zijn ze dankbaar voor.
Het is wel verdrietig om te bedenken dat dit het laatste stuk wordt. ‘Af’, de laatste productie, speelt 24 t/m 26 maart in Theater De Vaillant. Zondagmiddag wordt het glas geheven op Spelegast.
Dit artikel is gepubliceerd in Haghespel, jrg. 12, nr. 2, februari 2017.
Meer foto’s in mijn photostream en op de website van Spelegast.