Theater in romans – Hoogste tijd

Jawel, ‘Romans en Toneel’ is nu twee maal in Haghespel gepubliceerd, elke keer twee boeken, dus ik moet weer bij gaan lezen.

Het verhaal

Harry Mulisch, Hoogste tijd, is het verhaal van Uli Bouwmeester. Uli is een oude uitgerangeerde variété-artiest die door het Auteurstheater wordt gevraagd een rol in het stuk Noodweer te vervullen. Het is een toneelstuk in een toneelstuk over de toneelspeler Pierre de Vries die zijn laatste rol speelt als Prospero, in The Tempest. Uli speelt de rol van Pierre.
Het boek vertelt over de repetitieperiode van het stuk en Uli’s rol en gevoelens daarin. Door een paar onhandige opmerkingen tegen een Joodse presentator van een tv-programma komt uit dat hij fout is geweest in de oorlog, maar het wordt niet tegen hem gehouden.
Het boek is in vijf bedrijven ingedeeld. Het deed me ontzettend aan een ander boek denken: Jan van der Mast, Mijn Hamlet, hetgeen waarschijnlijk betekent dat Van der Mast Mulisch heeft gelezen. Zo zie je maar weer, geen enkel boek is origineel.

Harry Mulisch, Hoogste tijd. De Bezige Bij, 1985.
Lees vooral de uitgebreide bespreking van Sini, die dit boek veel beter heeft gelezen dan ik.

Meer boeken waarin theater een rol speelt? Kijk op mijn boekenpagina.

Theater in romans – The understudy

Dit is de tweede keer dat ik over dit boek schrijf, want dit keer heb ik hem gelezen en het is inderdaad een ongelooflijk grappig boek. Stephen C. McQueen, vooral de C. erbij om hem niet te verwarren met zijn beroemde naamgenoot, is de understudy van Josh Harper, een over het paard getilde jonge talentvolle acteur. Stephen’s grootste succes is Sammy, the squirrel. Josh is de ster van Mad, Bad, and Dangerous to Know, een stuk over Lord Byron. Hij heeft één groot nadeel, hij is nooit ziek. Stephen krijgt uiteindelijk de kans om Josh te vervangen. Maar voor die tijd moet hij eerst ober spelen op de verjaardag van Josh en legt hij het aan met Nora, de vrouw van Josh.

David Nicholls – The Understudy. – London: Hodder and Stoughton, 2005.
ISBN 0-340-73489-2

Meer boeken waarin theater een rol speelt? Kijk op mijn boekenpagina.

Twee nieuwe boeken voor theater in romans

Tussendoor wat aanvullingen voor mijn lijst van theater in romans. Want hoe kon ik hem vergeten: het boek van Jan van der Mast, Mijn Hamlet! Ik heb hem zelf nog besproken in Haghespieghel. Het is het uitermate grappige verhaal over een Delftse amateurtoneelgroep die voor een jubileum zich inlaat met de Poolse regisseur Malinowski. Deze wil Hamlet met de groep gaan spelen en voor de rol van Hamlet mag de kleinzoon van één van de leden zich gaan klaarmaken. Hoe een vrijblijvende hobby als toneelspelen kan uitmonden in een tragedie.

Verder las ik in een heel oude Haghespel in een column van Jim Keulemans over een roman van Harry Mulisch: Hoogste Tijd, hetgeen over een toneelgroep gaat die een stuk instudeert. De 78-jarige acteur Uli Bouwmeester, een man met een oorlogsverleden gaat een rol hierin spelen.

Meer boeken waarin theater een rol speelt? Kijk op mijn boekenpagina.

Nieuw boek voor het project

David Nicholls – The understudy
Werd aangeprezen in Zone070 als een zomerboek van het lichte soort, alleen hebben ze het daar een beetje mis geloof ik. Volgens Zone070 wordt de New Yorkse theaterwereld op de hak genomen en dan heeft Amazon het ineens over West End, hetgeen volgens mij nog steeds Londen is. Maar … geeft niet.

Even wat knippen uit Amazon:
Nicholls’s second novel (after A Question of Attraction) focuses on Stephen C. McQueen, a 32-year-old actor forlornly hoping for his big break. With an 11-year career whose sole highlight has been playing a corpse, Stephen’s latest gig, understudying Josh Harper (one of London’s hottest stars) in a West End play, actually has promise. If only Josh would miss a performance (say, break a leg, literally), Stephen would secure the lead, and in turn, the approval of his critical ex-wife, Alison, and his precocious seven-year-old daughter, Sophie. But while Josh is many things (self-absorbed, cruel), he’s never sick, and just as Stephen’s abhorrence for the haughty superstar reaches its crescendo (he’s asked to waiter at Josh’s birthday bash) Stephen meets Nora, Josh’s acerbic and neglected bride, and later stumbles upon Josh mid-tryst with a costar. Suddenly Stephen’s able to make a deal—his silence in exchange for the starring role. Of course, the rules of light romantic comedy prevail: Stephen falls in love with Nora and realizes that he can’t lie to make his own career. Nicholls’s background as a screenwriter is evident, and while clever, his latest novel is still saccharinely predictable, best paired with sand and surf.

Willem Brakman – De biograaf (1975)

Het eerste boek dat ik gelezen heb, uitgekozen omdat het niet in de ‘Theater NV’ werd besproken en het was niet makkelijk.
Een souffleur die zijn hele leven in de schaduw heeft gestaan van de grote toneelspeler Dudok, wordt door diens zoon gevraagd enkele anekdotes op te schrijven over het leven van de vader. Tijdens het verzamelen van het materiaal, geeft de souffleur zich rekenschap van zijn ambivalente verhouding met de grote speler.
Het boek speelt in Den Haag.
De ik-figuur, de biograaf is kort gezegd een opgeblazen mannetje die zichzelf een centrale rol toedicht in het leven van Dudok, die van zichzelf overigens ook meer maakte dan hij was.
Dat was de korte inhoud, het boek is overigens moeilijk te lezen. Brakman heeft een lastige schrijfstijl waar je moeilijk doorheen komt. Het boek is dus ook niet aan te bevelen.
Het enige dat wel leuk is, zijn de denkbeelden van Dudok over toneel: ‘Toneelspelen is als het afscheid nemen op een station. Dat leerde Dudok ons. Taak en tijd zijn bekend, zei hij. Er moet worden gezucht, droef worden gestaard, weer worden gezucht, gekeken, aangeraakt, gesproken, terwijl alles al is gezegd en wel een paar maal, en dan… op het juiste moment moet er worden omhelsd, voluit geweend, gewuifd; fluittrein, af-doek. Alles is er slechts op zijn eigen moment en het is belangrijk, ja zelfs een kunst om perfect afscheid te kunnen nemen.’ (pag. 140-141)

Tips voor het project theater in romans

De Theater NV van december 2005 heeft een artikel van Hans Brans, Words, words, words: de toneelwereld in romans, waarin zowaar tien boeken staan die ik nog niet ken.
Tip gekregen van Sabine Oprins van de NVA.

Onbekende boeken:

  • Miguel Cervantes – Don Quichot
  • Paul Scarron – De komedianten
  • Michail Boelgakov – Het leven van de heer Molière
  • Theun de Vries – Barron
  • Simon Hawke – A mystery of errors / The slaying of the Shrew / Much ado about murder
  • Daphne Meijer – Het plezier van de duivel
  • Gaston Leroux – Het spook van de Opera
  • Heinrich Mann – Professor Unrat
  • Klaus Mann – Mefisto
  • Christopher Isherwood – Mijnheer Norris neemt de trein / Afscheid van Berlijn
  • Simone de Beauvoir – Uitgenodigd
  • Doris Lessing – Terug naar de liefde
  • Harry Mulisch – Het theater, de brief en de waarheid (had ik zelf al gevonden)

 

Theater in romans

Nieuw projectje. Ik ga een artikel schrijven over toneel en romans. Wat voor voorstelling wordt er gemaakt van toneel, theater, etc. in romans en verhalen. Eerste moeilijke punt was al het vinden van de romans, maar daar heb ik er nu wel aardig wat van:

Anker, Robert – Een soort Engeland
Anna, Threes – De kus van de weduwe. – Amsterdam : Vassallucci, 2003.
Bainbridge, Beryl – An awfully big adventure
Balthazar, Nic – Niets was alles wat hij zei. – Averbode : Altiora, 2005
Bernlef, J. … et al. – 15 theaterverhalen. – Amsterdam : Nederlands Theater Instituut ; Amsterdam : Uniepers, 1989.
Boelgakov, Michael – Zwarte sneeuw
Boelgakov, Michael, Black snow : a theatrical novel. – London : The Harvill Press, 1999
Bovenberg, Niko: Werklicht : de avonturen van toneelknecht Kees. – Amsterdam : International Theatre & Film Books ; Amsterdam : Stichting Publicaties Podiumtechnologie [distr.], 2002.
Brakman, Willem – De biograaf
Brusse, M.J. – Achter de coulissen. – Rotterdam : Brusse, 1903.
Claus, Hugo – Onder de torens
Cookson, Catherine – Riley
Corsari, Willy – Nummers : roman uit het cabaretleven. – Den Haag : Leopold, 1960
Danella, Utta – Liefde in de hoofdrol
Degenhardt, F.J. – Der Liedermacher : Roman. – München : Bertelsmann, 1982
Fabricius, Johan – Herinneringen van een oude pruik : ‘vrij – zeer vrij – naar de ‘Memorie’ van Carlo Goldoni’. – Den Haag : Leopolds, 1963
Hart, Kees ‘t – De revue. – Amsterdam : Querido, 1999
Herling-Grudzinski, Gustav – Een witte nacht van liefde
Loo, Tessa de – Rookoffer
Reijn, Rob van – Voetlicht & vetpotten : roman over Jan van Well in en om de schouwburg: een kroniek van Amsterdam 1772-1818. – Schoorl : Conserve, 2000.
Reyn, Halina – Prinsesje Nooitgenoeg
Saalborn, Louis – De vader en de zoon : roman. – Amsterdam : E.M. Querido, 1934
Schaik-Willing, Jeanne van – Na afloop : dramatische kronieken. – Den Haag : Bert Bakker [etc.], 1957. – 192 p
Sontag, Susan – In America
Thijs, Ger – Een sterke afgang
Veterman, Eduard – Naakte maskers : tooneel-roman. – Amsterdam : Querido, 1926
Wassing, Gerrit – Alkestis in Brantgum : een verhaal. – Amsterdam : De Beuk, 2000.
Wijnberg, Nachoem – De opvolging
Winsor, K. – Calais. Op vleugels van een droom

Kijken wat het wordt. Er zitten nu wat romans tussen die ook over de revue en dergelijke gaan, en die gaan er denk ik uit. De besprekingen kunnen ook in Haghespel gepubliceerd worden.

Update: een bijgewerkte lijst, met linkjes naar de verschillende besprekingen van de romans in de lijst is te vinden op een aparte pagina.