Herman Pieter de Boer – De artiestenuitgang (1987)

Een verhalenbundel van Herman Pieter de Boer met verhalen die allen met theater te maken hebben. Het bevat een oude bekende: het verhaal van de vader die alsmaar naampjes verzint voor alles en iedereen, maar niets weet voor zijn dochter die in haar geboortekostuum op het toneel staat.
Amusante verhalen met leuke tekeningen die hier en daar een beetje gedateerd zijn. Tussen de verhalen door de ware namen van allerlei filmsterren. Doris Day bekt inderdaad beter dan Doris Van Kappelhoff.
Let ook op de losse kreten: Houders van vrijkaarten bij een toneelvoorstelling hebben er altijd het meest op aan te merken. Een Chinees spreekwoord. Dat mag ik me als recensent persoonlijk aantrekken.
Het meest amusante verhaal waar ik mezelf ook wel in kon vinden, De dame die niet van staande ovaties hield. Wie ooit heeft verzonnen dat je bij elke voorstelling, hoe slecht ook, een staande ovatie moet geven, moet ogenblikkelijk opgesloten worden.

Meer boeken waarin theater een rol speelt? Kijk op mijn boekenpagina.

Terry Pratchett – Maskerade (1995)

Maskerade is een andere Discworld roman, met twee heksen uit Wyrd sisters. Zij zoeken een derde heks, maar de uitverkorene Agnes wil liever zingen en verhuist naar de hoofdstad Ankh-Morpork om daar in het Opera Huis te gaan zingen. Daar vindt ze het complete Phantom of the Opera verhaal inclusief een Christine die bijna te dom is om te praten. Aangezien Agnes ‘iets’ dikker is dan Christine, vindt iedereen dat Agnes niet op het podium mag. Inplaats daarvan mag ze zingen achter het gordijn. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat de twee andere heksen haar helpen met oplossen van het verhaal.
Vermakelijk, evenals Wyrd sisters. Iets minder met toneel te maken, maar het operaverhaal maakt veel goed. De Britse humor blijft in stand.

Terry Pratchett – Maskerade. 1995

Terry Pratchett – Wyrd sisters (1988)

Terry Pratchett is vooral beroemd om zijn Discworld boeken, komische fantasy-verhalen. De ‘Discworld’ zelf is een platte schijf die rust op de ruggen van vier olifanten die weer op de rug van een gigantische schildpad staan.

Wyrd Sisters

Wyrd sisters gaat over drie heksen in het koninkrijk van Lancre. De koning van Lancre wordt vermoord en zijn zoon wordt ondergebracht bij de eigenaar van een theatergroep. De theatergroep brengt stukken die worden geschreven door een dwerg, Hwel. Hwel leent regelmatig van Shakespeare, vooral uit Hamlet en Macbeth. Tomjon, de verloren zoon, twee jaar oud als zijn vader wordt vermoord, spreekt de eerste tijd alleen in volzinnen uit toneelstukken. De heksen zorgen ervoor dat door magie het hele koninkrijk vijftien jaar in tijd overslaat, zodat de rechtmatige koning de troon kan bestijgen.

Het spreekt vanzelf dat Tomjon na vele avonturen op de troon terugkeert, hetgeen hij absoluut niet wil. Door toedoen van de heksen komt iemand anders op de troon die dat wel wil. Tomjon kan terugkeren naar zijn theater.
Het is een humoristisch boek, maar je moet zeker Britse humor waarderen, anders kan je dit boek wel overslaan. De theaterachtergrond is humoristisch en heeft een duidelijk basis in de zestiende-eeuwse Engelse theaterachtergrond.

Theater in romans – The sea the sea

The sea, the sea, door Dame Iris Murdoch, heeft de prestigieuze Booker Prize gewonnen in 1978 en wordt in diverse besprekingen een meesterwerk genoemd. Dit verhaal over een acteur kon mij helaas absoluut niet bekoren. Onderstaande bespreking is dan ook grotendeels door anderen gemaakt

Charles Arrowby, gepensioneerd acteur en regisseur denkt zijn leven, en dat van anderen, op eenzelfde manier te kunnen regisseren als hij het altijd in het theater heeft gedaan. Hij kwam voor rust en bezinning naar de zee maar het werd een periode van obsessie, manipulatie en ik-gerichtheid. Pas tegen het einde van het boek is hij in staat meer afstand te nemen en zichzelf te zien als de persoon die hij is geworden. Het boek is geschreven van uit het gezichtspunt van Arrowby. Dat werkt voor mij ook niet helemaal aangezien de man bijzonder met zichzelf is ingenomen.

Besprekingen op Wikipedia en Literary Encyclopedia.

Iris Murdoch, The sea, the sea. Penguin, 1978.

Meer boeken waarin theater een rol speelt? Kijk op mijn boekenpagina.

Harry Mulisch – Het theater de brief en de waarheid: een tegenspraak (2000)

In 1987 behoorde Jules Croiset tot de personen die de opvoering van Het vuil, de stad en de dood van Rainer Werner Fassbinder in Nederland trachtten te verhinderen. Hij ging hierbij zover dat hij dreigbrieven schreef, en zijn eigen ontvoering in scène zette. Over de gebeurtenissen schreef hij het boekje Met stomheid geslagen (1989). Harry Mulisch schreef over dezelfde afffaire het boekenweekgeschenk Het theater, de brief en de waarheid (2000). Dat boek inspireerde Freek de Jonge tot zijn voorstelling De conferencier, het boekenweekgeschenk en de leugen.

Dit boekenweekgeschenk belicht de situatie van Herbert en Magda Althans.
In het eerste deel wordt de crematieplechtigheid van Magda beschreven, waarbij haar man Herbert bekent de beruchte dreigbrief te hebben beschreven. Het is gedetailleerd beschreven, Felix die het verhaal vertelt heeft bij de crematie een band mee laten lopen. Hij heeft opdracht gekregen een ‘dramatische monoloog’ te schrijven en dacht daarbij aan deze dramatische crematie.

Het tweede deel wordt verteld door Vera die dezelfde opdracht heeft gekregen, maar het verhaal vertelt van Herberts crematie, waarbij Magda bekent de brief te hebben geschreven. Dit is minder gedetailleerd, zij heeft geen band laten meelopen.
Interessant, de situatie van Jules Croiset was natuurlijk vreemd om het zacht te zeggen. Het boekje wordt geschreven als een soort monoloog, eerst door Herbert, vervolgens door Magda.

Theater in romans – Het rookoffer

Het rookoffer is het boekenweekgeschenk van 1987. Tessa de Loo vertelt in omgekeerde chronologische volgorde het verhaal van de verhouding tussen lerares Frans Barbara Rozemeyer en eindexamenleerling Guido Maenhout. De verhouding is tot mislukken gedoemd omdat deze niet geaccepteerd wordt door de buitenwereld. Guido gaat toch zijn eigen weg na zijn eindexamen en Barbara raakt haar baan kwijt.
De toneelconnectie: Guido gaat naar de toneelschool na zijn middelbare school en voert ook eindeloos stukjes op voor Barbara.
Beetje mager dus, maar genoeg.
Het boek is interessant genoeg door de aparte opzet.

Het rookoffer

Tessa de Loo, Het rookoffer. CPNB, 1987. (Boekenweekgeschenk)
ISBN 90-700-6660-2

Timothy Findley – Spadework (2001)

Spadework vertelt het verhaal van een Canadese acteur, Griffin (Griff), getrouwd met Jane, vader van de zevenjarige Will. Ze wonen in Stratford, Ontario waar elk jaar een Shakespeare festival plaatsvindt.
In het begin van het verhaal gaat de tuinier met zijn spade dwars door de telefoonlijn heen, daarmee cruciale telefoontjes blokkerend. Griff had zijn regisseur Jonathan Crawford moeten antwoorden of hij mee zou gaan in een homoseksuele verhouding.
Crawford weigert hem goede rollen om hem zover te krijgen. Griff geeft uiteindelijk toe en gaat weg bij Jane. Hij vertelt haar niet over Jonathan.
Het verhaal is niet alleen zijn verhaal, maar ook het verhaal van Jane die verliefd wordt op de man die de telefoonlijn komt repareren en deze uiteindelijk naakt fotografeert.
Een tweede telefoontje wordt geblokkeerd door de gebroken lijn waardoor uiteindelijk twee moorden plaatsvinden.
De schrijver is Canadees, de toneelwereld is Canadees. Ik wist niet dat ook in Canada een plaats is die Stratford heet en dat daar een Shakespearefestival is. Het is een interessant boek en goed leesbaar. Het wordt uit drie gezichtspunten verteld. Het wordt begonnen door Jane, Griff vertelt een deel van het verhaal en ook Mercy Bowman, de huishoudster. Qua personages is het goed uitgewerkt, qua verhaal is het vrij ingewikkeld. Het draait niet alleen om Griff, maar ook om zijn vrouw, zijn zoon, de huishoudster, en nog wat personages. Goed je hoofd bijhouden dus.

Philip Gooden – The pale companion (2002)

The Pale Companion is een ‘Shakespearean murder mystery’ met Nick Revill in de hoofdrol. Hij is acteur in een theatergroep

De groep gaat voor hun beschermheer Lord Elcombe Midsummer Night’s Dream van William Shakespeare opvoeren. De oudste zoon van Lord Elcombe gaat trouwen met de dochter van een rijke koopman. Adel ontmoet geld. Het huwelijk gaat niet door omdat Lord Elcombe wordt vermoord en zijn oudste zoon is de eerste verdachte. Nick is de eerste die het niet vertrouwt en samen met Adam Fielding, een bekende van de familie en een gerechtsdienaar, lost hij de misdaad op die natuurlijk heel wat meer omvat dan een simpele moord. Want voor het boek uit is, zijn er nog wat moorden gepleegd.

Als thriller te verwaarlozen, het is iets te veel een imitatie van Hercule Poirot met zijn trouwe hulpje, maar wel leuk voor het theaterleven zoals dat in de zeventiende eeuw in Engeland is. Theatergroepen hebben beschermheren waarvoor ze ook moeten werken. De vrouwenrollen worden gespeeld door mannen. De acteurs moeten diverse rollen kennen. De stukken worden ook in de buitenlucht gespeeld.
Leuk om te lezen.
Philip Gooden heeft meer thrillers geschreven met Nick Revill in de hoofdrol.

Dick Francis – Wild horses (1994)

Het hoort niet helemaal in het rijtje aangezien het theater niet de belangrijkste rol in dit boek speelt. Paarden spelen altijd de belangrijkste rol in boeken van Dick Francis en zo ook in dit boek. Thomas Lyon, een Engelse regisseur, maakt een film over een gebeurtenis die 26 jaar eerder veel stof deed opwaaien in Newmarket. Door een toeval hoort hij de stervende bekentenis van een oude paardensmid die is uitgegroeid tot journalist. De oude man bekent dat hij iemand heeft vermoord.
Thomas probeert de misdaad op te lossen en wordt daarom met de dood bedreigd.
Geen theater, wel film, het boek geeft een aardige kijk op het maken van films en heeft zelfs een superster, in dit geval niet over het paard getild.

Margaret Drabble – The Garrick year (1964)

Emma Evans is getrouwd met David, een egocentrische acteur die een baan heeft aangenomen bij een provinciaal theaterfestival. Ze moeten met hun twee kinderen verhuizen naar de provincie. David heeft het best naar zijn zin, maar Emma verveelt zich en begint een verhouding met Wyndham Farrar, de regisseur die verbonden is aan het festival. Later blijkt dat ook David een verhouding heeft met Sophy Brent, een jonge actrice.
De titel – Garrick year – slaat op de naamgever van het festival. De vrouw die het festival financiert, mw. Van Blerke is een nakomeling van Garrick, een acteur.
Het Garrick jaar is voor Emma belangrijk als een manier om haar leven te herdefiniëren.
Het gaat in dit boek meer om de relaties tussen Emma en David en hun minnaars, dan om toneel, maar toch is het leuk om te lezen hoe het eraan toeging. David moet twee stukken tegelijk repeteren.