Zomerleeslijst, oftewel keuzestress

Ik heb het wel meer gedaan, zo’n zomerleeslijst, maar zelden heb ik er zo’n keuzestress bij gehad. Deze eerste dag van de zomer is een prima dag om zo’n lijst te maken en te grasduinen door mijn vele stapels.

20200621s_zomerboeken

Fictie

Het moet gevarieerd blijven, dus Conn Iggulden, Stormbird, het eerste deel van de Wars of the Roses, staat op het lijstje. Ik ben halverwege, en het is interessant genoeg, dus die komt wel uit. Tolstoj, Oorlog en Vrede, vorig jaar in begonnen, ik ben blijven steken bij deel 3, terwijl ik het eerste en tweede deel al besproken had. Eigenlijk wil ik dus daar mee door gaan. En dan Mark Lawrence, wiens Red Sister ik met plezier gelezen heb. Grey Sister ligt op deze stapel, het vervolgdeel van de serie. En er zit een toneelstuk in deze lijst, namelijk Tantalus. Dat is op de stapel terecht gekomen toen ik me voornam toneelstukken te gaan lezen en daar gebleven. Misschien kwam dat ook wel omdat ik toen had voorgesteld het met meerdere mensen te gaan lezen en niemand dat blijkbaar een goed idee vond. Ik ga het dus maar alleen lezen. Dat is het fictiegedeelte van mijn zomerleeslijst.

Nonfictie

Stephen King, On Writing, staat al tijden in mijn Goodreads lijst en ik wil hem uitlezen. Niet alleen om die Goodreads lijst een stuk korter te krijgen, maar ook omdat ik hem interessant vond. Rutger Bregman schreef in 2019 De meeste mensen deugen, ik heb toen een recensie gelezen waardoor ik nieuwsgierig werd en ik heb het boek gekocht. Afgelopen weken kwam het boek weer in het nieuws omdat er een Engelse vertaling uitkwam. Dat is dus ook de reden dat ik het eigenlijk deze zomer wil lezen, ik ben er nog steeds nieuwsgierig naar. Charlotte Meindersma, haar #contentrecht heb ik vorig jaar al gekocht en nog steeds niet gelezen, wel is het nog steeds een actueel onderwerp. En dan mag ik haar Wetboek voor bloggers ook wel weer eens doornemen. Nog zo’n boek dat ik vorig jaar al heb gekocht en nog steeds niet heb gelezen: Super social van Elja Daae. Juist met mijn belangstelling voor social media is dit een must read, zoveel verschijnt er namelijk niet op dit gebied dat ook voor hobbyisten goed te gebruiken is. Rick Pastoor met zijn Grip heb ik erbij gezet omdat juist deze thuiswerkperiode een mooie periode voor studie en organisatie is. Onfeilbaar is het boek trouwens niet, want ik las dat Rick bekende het ook even niet meer te redden met thuiswerken en een pas geboren kind erbij. De laatste heb ik deze week op de stapel gelegd. Harvard Sitkoff, The struggle for black equality, 1954-1980. Juist met de Black Lives Matter discussie die gaande is in de VS, wilde ik dit boek herlezen. Ik heb het tijdens mijn studie geschiedenis gelezen, maar dat is ondertussen ook al bijna 25 jaar geleden. Ik mag mijn kennis wel weer oppoetsen.

Mooie voornemens

Ik zie het gebeuren met alle lijstjes die ik maak, van de helft komt niets terecht. Het is de keuzestress denk ik, want oh help, wat heb ik nog veel boeken liggen. Het verbod op boeken kopen overtreed ik regelmatig, want er komen zoveel leuke en interessante boeken uit. En jij, heb je ook een zomerleeslijst?

Over De vergelding van Jan Brokken

Het was één van de boeken die ik mee had genomen uit de bibliotheek, twee maanden geleden. Ik had een interview met Jan Brokken gelezen in de Volkskrant, het interesseerde me en ik heb een paar boeken meegenomen. Niet alleen Schrijven, een boek gevuld met interviews met diverse schrijvers, maar ook Het hoe: over het schrijven van romans, verhalen en non-fictie. En ik had een roman meegenomen, namelijk De vergelding. Een roman over de oorlogstijd in Rhoon, een dorp vlakbij mijn geboortedorp Barendrecht. Op driekwart van het boek kan ik me alleen maar verbazen over de samenleving in die tijd.

De inhoud

Jan Brokken groeide op in Rhoon, een Zuid-Hollands dorp dat sinds de oorlog een geheim met zich meedraagt. Door sabotage vindt in 1944 een Duitse soldaat de dood. De vergelding van de moffen is verschrikkelijk: zeven mannen uit Rhoon worden geëxecuteerd, hun vrouwen en kinderen uit hun huis verdreven, have en goed in brand gestoken. Wie pleegde de aanslag op de Duitse soldaat? Waarom? Of was het toch een dom ongeluk met fatale gevolgen? Tot op de dag van vandaag maken de dorpsbewoners elkaar verwijten. In De vergelding reconstrueert Jan Brokken de gebeurtenissen aan de hand van duizenden pagina’s processtukken, getuigenverhoren en 185 interviews met betrokkenen. Net als hij denkt te weten hoe het zit, krijgt het verhaal een compleet andere wending.

Is het goed, is het fout?

Het is een dorp, en daarom zal er wel veel gekletst worden over die vrouwen die omgaan met de bezetter. Niet in het minst over de twee zussen De Regt, waarvan de jongste, Sandrien, veertien is. Over Dirkje Veth, wiens man in dienst was toen de oorlog uitbrak, Arend-Jan vluchtte het land uit. Dirkje moest voor zichzelf en haar twee dochters zorgen, zonder hulp van haar schoonouders die het te duur vonden om eten voor hun kleindochters te verschaffen. Na de bevrijding was er een lijst van dertig namen van vrouwen die met de vijand waren omgegaan, en waarmee afgerekend moest worden. Maar er werd wel rekening gehouden met rangen en standen. Het kaalknippen stopte bij de dochter van de burgemeester die op plaats vijftien stond. En daar zie je ook de verwondering van Brokken. Zo’n klein dorp en dan toch dertig vrouwen die met de vijand hadden geheuld.

Rhoon de vergelding

De vergelding: een dorp in tijden van oorlog / Jan Brokken. – 14e dr. – Amsterdam: Uitgeverij Atlas Contact, 2014.
ISBN 978-90-450-2748-7

De samenleving in Rhoon

Hervormd, gereformeerd, katholiek, dat was er allemaal in Rhoon, en dat kan ik me ook wel herinneren van mijn eigen jeugd in Barendrecht, waar ongeveer elke drie straten een kerk gevonden kon worden. En dat onderscheid werd duidelijk gemaakt in Rhoon. Onderling trouwen, jawel, maar dan moest wel minstens één persoon van geloof veranderen. Je ziet de rangen en de standen, de onderlinge verhoudingen, de mensen die elkaar niet moeten. De hele samenleving verandert in deze oorlogstijd en dat vind ik dan wel knap in dit relaas. Brokken kan dat beschrijven. Was het eerste hoofdstuk nog wat lastig te lezen, door de volgende hoofdstukken kon ik het boek niet meer neerleggen. Er wordt door gegraven, ook naar de identiteit van die ene Duitse soldaat die blijkbaar op het verkeerde moment op een dijk aanwezig was. Die ene gebeurtenis die zoveel invloed had op de levens van de Rhoonaren. Het is een fascinerend boek. Eén van de beste boeken die ik over de Tweede Wereldoorlog heb gelezen.

Dit was 2019 en trouwens ook 2018

Ik was – weken geleden – dit blog gestart met een negatief verhaal van wat ik allemaal niet had gedaan in 2019. Eén van die dingen was een jaaroverzicht maken over 2018. Dat is dus de reden dat ik 2018 ook nog aanhaal in dit overzicht. Maar voor de rest stop ik met negatief doen. Wat heb ik allemaal gedaan? Veel gelezen en veel geschreven. Ik heb meegedaan aan leesacties, de Maand van de Klassieker in 2018, de Maand van de Surinaamse Literatuur in 2018 en 2019. In 2019 heb ik die zelf georganiseerd. In maart 2019 was het Nederlands wat ik las. Verder heb ik nog meegedaan aan leesacties voor boeken, bijvoorbeeld Anna Boom van Judith Koelemeijer en De paradox van geluk van Aminatta Forna.

20200101s_jaaroverzicht

De Russen

Het was ineens in de mode. Russische boeken. Dat kwam omdat de nieuwe vertaling van Anna Karenina door Hans Boland gepubliceerd werd. En daarvoor werd een leesactie georganiseerd. Leuk om mee te doen, en leuk om Anna Karenina te lezen, een verhaal dat ik wel globaal kende, maar nooit had gelezen. Hans Boland heeft ook een boek over zijn vertaling gepubliceerd.
Het maakte nieuwsgierig naar een ander Russisch meesterwerk, namelijk Oorlog en Vrede van Leo Tolstoj, een boek waar ik in mijn middelbare schooltijd ooit aan was begonnen, maar nooit had uitgelezen. Maar ik heb het nog niet uitgelezen, terwijl ik de besprekingen van deel één en twee wel heb gepubliceerd.
Fjodor Dostojevski, Misdaad en straf, was er ook zo’n Russische klassieker die door Hans Boland is vertaald. Ik was uitermate gecharmeerd van zijn vertaling van Anna Karenina, vandaar dat ik deze ook wilde lezen. Ik heb het in twee delen besproken, namelijk hier en hier. Het boek over de vertaling heb ik ook gelezen en die bespreking is hier te vinden.

Verhalen schrijven

Ik kreeg er zin in, in 2018 en 2019, verhalen schrijven. Stiekem was dat natuurlijk altijd de bedoeling geweest van dit blog. Nog stiekemer wil ik natuurlijk een boek schrijven, maar daar is nog even het probleem mee dat ik geen idee heb wat voor boek. Ik hou het even bij verhalen op dit blog. Ik heb de #WOT (Write on Thursday) er regelmatig voor gebruikt. In 2018 kreeg ik de smaak te pakken voor Dineke in mijn kerstverhaal bij Martha. Dineke kwam regelmatig terug, namelijk in mijn Een verhaal in twintig dagen #twentydaystory, in een #WOT over hitte, en in een #WOT over onderweg. Ze speelde een bijrol in mijn kerstverhaal van 2019.

Mijn favorieten van 2018 en 2019

  • Martha had een leuk idee: ze wilde in 20 dagen een verhaal gaan schrijven. Zij schreef in het Engels, ik ging in het Nederlands schrijven. Het verhaal wist ik nog niet, wel de hoofdpersoon, Dineke die ook de hoofdpersoon in mijn eerste kerstverhaal was.. Ik begon aan Een verhaal in twintig dagen #twentydaystory op 5 juni 2019. Alles bij elkaar heb ik er 22 dagen aan besteed. Op twee dagen lukte het niet te schrijven. Een andere favoriet hoort hier bij, namelijk de bijlage over het schrijfproces.
  • Mijn kerstverhalen. Ook dat was een schrijfopdracht van Martha, en de beide verhalen zijn niet alleen op haar blog gepubliceerd, maar ook op mijn site. Die van 2018 met Dineke staat hier, en het verhaal van 2019 met Heleen hier.
  • Op de site van Hoofdstuk12 werd ik als boekblogger in het zonnetje gezet.
  • De eerste keer dat ik dit heb gedaan, 21 gewetensvragen beantwoord.
  • Mijn serie over minibiebs. Een blog van Raymond Snijders over minibiebs in zijn woonplaats Deventer leidde tot de inspiratie en drie blogs over minibiebs in Den Haag en Rijswijk. Ik wil de serie voortzetten in 2020.

Haghespel

Het zat er eigenlijk al een tijdje aan te komen. We zijn in 2019 gestopt met Haghespel. Het kwam er eigenlijk op neer dat we geen energie meer over hadden om erin te pompen. Iedereen was aan het weifelen over het hoe en waarom van recensies. We zaten te twijfelen of mensen het nog wilden lezen. De beslissing viel in mei, we hebben het toneelseizoen afgemaakt en dat was dat. Ruw geteld heb ik sinds december 2000 aan 150 nummers meegewerkt als eindredacteur / hoofdredacteur / recensent. Het was in het najaar even wennen dat ik niets te verzamelen en te schrijven had, maar het is goed geweest.

Instagram

Ik heb al jaren een Instagram account, dat ik wisselend gebruik. Dan weer weken niet, dan weer een paar achter elkaar. Sinds een paar maanden plaats ik elke woensdag een foto, hetgeen me de waarde heeft laten inzien van een voorraad foto’s aanleggen. Het kost af en toe moeite. Hier hoop ik trouwens wel mee door te gaan in 2020.

Toekomstplannen

Verhalen schrijven, minibiebs bekijken, recensies van boeken, Oorlog en Vrede uitlezen, mee blijven doen aan de #WOT die in 2020 door Irene georganiseerd gaat worden. En verder ga ik gewoon zien. Ik wil proberen wat meer te schrijven dan afgelopen jaren, want het was niet veel. Ik geloof toch dat je bezoekers op je site binnenhaalt door regelmatig te publiceren. Voornemen dus. Maak een mooi jaar van 2020.

De zwarte lord, een boek voor #MSL2019

Een nieuw boek voor #MSL2019 en het is een historische roman. Ik heb namelijk De Zwarte Lord van Rihana Jamaludin gelezen. Meer nog dan in bijvoorbeeld Hoe duur was de suiker is het hoofdonderwerp de slavernij in Suriname.

Het verhaal

Regina Winter, een jonge gouvernante, neemt een baan aan in Suriname. Ze moet Walther Blackwell lesgeven. Deze jongeman is de zoon van een blanke planter en een zwarte slavin. Zijn blanke vader heeft hem erkend en zijn bezittingen nagelaten. Regina’s ouders zijn beiden overleden. Haar vader is naar Suriname gegaan en heeft daar haar moeder ontmoet. Haar moeder is bij de bevalling overleden, haar vader is met zijn dochter naar Nederland teruggegaan en heeft het kind bij zijn zus achter gelaten. Hij overlijdt een paar jaar later.
Regina moet in Suriname Walther in de gaten houden, omdat hij volgens Frederik van Roepel, een werknemer van Walther, gek doet. Pas later komt ze erachter dat Van Roepel haar voor de gek heeft gehouden en wil ze Walther helpen. Hij heeft zijn ideeën over slavernij. “Vrijheid is in de meest letterlijke zin, je voeten te kunnen zetten waar je hoofd heen wil gaan.” (p. 244) Ze ontmoet Reiner Campenaar, een jonge blanke Nederlander en verlooft zich met hem. Ook ontmoet ze diens vriend James Miller, een Engelsman die door een zwarte slavin is opgevoed. 1848 is een revolutiejaar met allerlei gebeurtenissen in de wereld die tot in Suriname door klinken. Voor Regina wordt het leven moeilijker als duidelijk wordt dat ze een mesties is, voor een achtste zwart, haar moeder was een slavin. Die feiten vallen moeilijk te controleren omdat haar beide ouders zijn overleden. Hierdoor verandert haar hele leven. Wettelijk gezien is ze zelf waarschijnlijk slavin. Reiner ziet het niet zitten met haar en zet haar aan de kant op een schrijnende manier: “Hoe denk je dat ik terug zou kunnen naar Nederland, met een zwarte vrouw? Ik zou voor gek staan! En mijn kinderen, die zouden geen toekomst hebben. Nee, mijn nakomelingen moeten zuiver zijn, ik kan me geen smet permitteren. Dat ben ik aan mijn familie verplicht. Het spijt me, Regina, maar hiermee houdt het op.” (p. 386)

De zwarte lord

Rihana Jamaludin, De Zwarte Lord. – 2e dr. – Amsterdam: KIT Publishers, 2010. – 523 p.
ISBN 978-94-6022-034-0

De slavernij in Suriname

Het Suriname van halverwege de negentiende eeuw is een rangen en standen maatschappij, waarbij de slaven op de laagste ladder staan. Kleurlingen en vrije zwarten stonden daar maar net boven. Joden vormen een tweederangsgroep. De blanke mannen konden wel een verhouding aangaan met slavinnen en kinderen maken, maar die kinderen waren dan evengoed slaven. Het verhaal van de zwarte lord speelt van 1846 tot 1848. In 1848 werd in Frans Guyana de slavernij afgeschaft. Dat was in Brits Guyana al vijftien jaar eerder gebeurd. In Suriname duurde het tot 1863 voordat de slaven werden “geëmancipeerd”. Daarbij betaalde de Nederlandse regering 300 gulden per slaaf aan de eigenaar ter compensatie van het verloren eigendom. Bovendien werden de voormalige slaven tien jaar onder staatstoezicht geplaatst, hetgeen erop neer kwam dat ze op dezelfde plantages bleven werken. Maar daar was in dit boek nog geen sprake van.
Naast die slavernij was er het probleem dat men van mening was dat het bestuur van de kolonie uitsluitend in het voordeel van Nederland besluiten nam. Nederland wilde niets investeren, enkel winsten en belasting innen.

Theater in romans

De toegift van dit boek: de Franse theatergroep, La Troupe Rouge die in Paramaribo optreedt. De groep bestaat uit blanken, zwarten en mulatten. Regina krijgt ook met de groep te maken. Ze kan haar schrijftalenten inzetten en schrijft een toneelstuk. Het is geen onverdeeld succes. Van haar eerste stuk De bruid van de wind, maakt de groep een dubbelzinnige klucht.

Wat vond ik ervan?

Was het interessant? Ja, absoluut. Ik vond het heel interessant om meer te lezen over de slavernij in Suriname en ben zeker van plan me er verder in te verdiepen. En het dagelijks leven in Suriname was beklemmend door de rangen en standen, maar leuk om over te lezen. Het was goed genoeg om door alle 523 pagina’s heen te ploegen. Maar hier en daar had het wat ingekort mogen worden. En ondanks de vorm, de ik-persoon was Regina, kreeg ik niet echt een band met haar. Die ik-vorm zorgde er ook voor de rest van de personages op afstand bleef. Walther, de zwarte lord is eigenlijk de hoofdpersoon, maar deze jongeman leerde ik niet echt kennen. Ik merk nu wel dat ik een beetje negatief ben terwijl het eigenlijk een positieve leeservaring was. Het boek krijgt daarom wel vier sterren van me op Goodreads

Maand van de Surinaamse Literatuur

De Maand van de Surinaamse Literatuur #MSL2019 wordt voor de tweede keer georganiseerd. In 2018 door Jannie, dit jaar organiseer ik de maand. Hier kan je lezen wat je kan doen, hier is het verzamelblog van alle boeken die gelezen worden.

Hans Boland en Dostojevski

Hans Boland heeft een boek geschreven over de vertaling van Misdaad en straf, namelijk Van mensen die geen enge grenzen erkennen: Dostojevski leren lezen. Dat boek had ik laten liggen, want mijn plan was dat na de roman te lezen. Dat bleek dus enigszins fout te zijn, aangezien Boland aanbeveelt na lezing van een hoofdstuk van de roman het bijbehorende hoofdstukje uit zijn boek erbij te pakken. Helaas dus. Het boek heb ik na de roman gelezen. Toch heb ik er geen spijt van gehad.

De inhoud

Laat ik maar met het nuttigste beginnen: de kaarten. Want Boland heeft twee kaarten opgenomen, namelijk één van Petersburg, en een detailkaart van het gedeelte waar Misdaad en straf zich afspeelt. Dat was inderdaad makkelijker geweest bij het lezen. in de roman vind je al een opmerking dat Petersburg nauwelijks is veranderd en dat je ook in deze tijd de wandelingen van Raskolnikov zou kunnen maken.
Verder is de opzet anders dan het ‘vorstendommetje‘. Dit boek is per deel van de roman bespreken en per deel vertelt Boland wat hem opviel met vertalen. Dat is naar mijn idee met meer detail besproken dan voor Anna. En heel eerlijk, zoveel interesseert me dat niet. Het zou me meer interesseren als ik de taal las. Maar daarom heb ik de vertaling van Boland gelezen, mijn Russisch is veel te slecht en bijna niet bestaand.

Het detail

Boland gaat vooral in op het detail. De roman zelf telt ruim 600 pagina’s, die hij meerdere malen heeft gelezen. Daarmee loopt hij op mij voor. Dat is een voordeel, maar ook een nadeel. Hem vallen dingen op die mij niet opvallen of ik gewoon ben vergeten. Ik heb mezelf voorgenomen het boek nogmaals te lezen, misschien zelfs in het Engels.
Boland is een bewonderaar, dat kan je duidelijk merken, bijvoorbeeld in dit citaat: “Van het Reve moest, of hij wilde of niet, gebruikmaken van wat zonder twijfel de meest miereneukerige taal is ter wereld (en daar mogen we trots op zijn, daar gaat het niet om), terwijl Dostojevski, of hij wilde of niet, gebonden was aan een taal die totaal ongeschikt is voor juristerij, systematische wijsbegeerte en gebruiksaanwijzingen voor auto’s en wasmachines: de meest alcoholische taal ter wereld, en een taal die waanzinnig geschikt is om ongeremde zielenroerselen en kosmisch breinstormen te verwoorden. Dat was wat Dostojevski kon, en wat ik aan de hand van zijn beroemdste, meest gelezen en invloedrijkste roman wil toelichten.” (p. 17) Humor heeft hij ook. De hier genoemde Van het Reve is trouwens Karel van het Reve die een “allergie, zo niet fobie voor Dostojevski” had (p. 12)

Boland omslag

Hans Boland, Van mensen die geen enge grenzen erkennen: Dostojevski leren lezen. – Amsterdam: Pegasus, 2019. 121 p.
ISBN 978-90-6143-450-4

Raskolnikov en Sonja

In zijn bespreking van de verhouding tussen deze twee raakt Boland bij mij iets. Want het is een interpretatie van zijn biecht tegenover Sonja die ik er niet uitgehaald had, maar wel de waarheid is. “Het werkelijke doel van zijn schuldbekentenis is te ontkomen aan de totale, absolute eenzaamheid. Hij móét iemand laten weten wat hij gedaan heeft, anders rest er geen ander leven dat het voortvegeteren op een kale rots van anderhalve vierkante meter in de oneindige kosmos.” (p. 99) Ik zag de bekentenis meer als iets waaraan niet te ontkomen was, niet alleen door zijn eigen geweten, maar ook door het eerdere gesprek met de politieman Porfiri.

Dit was een korte bespreking van dit boek van Hans Boland. Mijn bespreking van Misdaad en straf in twee delen: deel een en deel twee.

Dostojevski, Misdaad en straf #wijlezenmisdaadenstraf deel 2

Het smult, vind ik. Het is een weergaloos verhaal. De enige reden dat ik deze roman van Dostojevski niet met vijf sterren kan belonen op Goodreads is dat het wel wat lang is. Een vuistdikke roman van 640 pagina’s met een dubbele moord en vervolgens alle verwikkelingen die je maar kan bedenken. Was het tot Raskolnikov beperkt dan waren we in een dun deeltje van pak hem beet 150 pagina’s beland. Nu, met de familie en vrienden erbij, zijn het er dus 640 geworden.

De mannen in het verhaal

Ik realiseerde me bij het lezen van de tweede helft van deze roman dat ik één persoon was vergeten te noemen die wel een belangrijke rol speelt. Dat is Dimitri Prokovjevitsj Razoemichin. Deze jongeman is de enige vriend van Raskolnikov en blijft hem ook steunen. Hij speelt een belangrijke rol in het geheel. Hij is gecharmeerd van Doenja. En dan zijn er nog twee andere mannen die een rol spelen in het leven van Doenja, namelijk Loezjin en Svidrigailov. Doenja is een jonge vrouw die weet wat ze wil en niet over zich heen laat lopen. Het komt tot een heftig woordengevecht tussen haar, Loezjin en Raskolnikov. Het eindigt ermee dat de deftige pompeuze Loezjin de deur wordt uitgezet en het huwelijk niet doorgaat. Een citaat over hem is te mooi om over te slaan: “Zijn zelfingenomenheid en eigendunk grensden aan zelfverheerlijking: als omhooggevallen nulliteit was hij eraan gewend geraakt zichzelf bijna obsessief te bewonderen, zijn intelligentie en zijn capaciteiten hemelhoog aan te slaan en zelfs bij tijd en wijle, als hij zich onbespied wist, met verliefde ogen zijn eigen gezicht in de spiegel te bestuderen.” (p. 352) Loezjin wil een onderdanige bruid, maar dat kan hij met Doenja wel vergeten. Hij keert later in het verhaal nog terug, in een bedenkelijke scène waarin hij Sonja van diefstal beschuldigt.
Arkadi Svidrigailov is niet zo’n lieverdje. Niet alleen heeft hij Doenja in een kwaad daglicht gesteld, hij wordt ook verdacht van een aantal moorden, waaronder die op zijn vrouw. Ik vind zijn personage lastig in dit verhaal. Aan de ene kant kan hij als een vrijgevige heer uit de hoek komen met zijn liefdadigheid voor de kinderen van Marmeladov bijvoorbeeld. Aan de andere kant is hij een en al valsheid. Hij heeft de bekentenis van Raskolnikov tegenover Sonja aangehoord vanuit de naburige kamer en chanteert hem daarmee. Zijn zelfmoord verraste me.

Raskolnikov de moordenaar

Porfiri Petrovitsj, de politieman is slimmer dan Raskolnikov gedacht had. Hij heeft al vrij snel een vermoeden dat de student de dubbele moord heeft gepleegd. Raskolnikov spreekt dat zelfs uit na een langdurige monoloog van Porfiri, Razoemichin is daarbij. Maar de mannen worden onderbroken door Mikola die de moorden op de vrouwen bekent. Dat is een verrassing voor Raskolnikov. Maar het is uitstel, want hij beseft wel degelijk dat als het gesprek met Porfiri iets langer had geduurd, hij zichzelf had uitgeleverd. Het wordt duidelijker voor hem, hij kan er niet aan ontkomen. Sonja raadt wat er gebeurd is. “Er verstreek een gruwzame minuut. Hun ogen zogen zich vast. ‘Kun je het nu nog niet raden?’ Hij vuurde zijn vraag af alsof hij van een toren sprong. ‘N-nee,’ stotterde Sonja heel stilletjes. ‘Kijk dan nog maar eens goed.'” (p. 473) En hij vertelt haar over zijn motivatie “Ik heb gewoon een luis geplet, Sonja, een nutteloos, vies, schadelijk gedrocht.” (p. 480) Later wordt hij filosofisch en vraagt zich af of hij net als iedereen een luis is of toch een mens. Hij is een neuroot, maar hier in zijn verhaal tegen Sonja klinkt hij rationeel, meer dan hij in het hele boek is geweest.

Conclusie

Een boek in zes delen, waarbij het hoogtepunt, de moord, al in het begin wordt beschreven. Alle gebeurtenissen daarna verbinden Raskolnikov met die moorden. Daarbij kan je klagen over de hoeveelheid personages – heb ik gedaan – maar het klikt in elkaar. Het loopt tot het volgende onvermijdelijke hoogtepunt, namelijk zijn bekentenis. Hij ontkomt daar niet aan. Het zorgt voor zijn veroordeling tot acht jaar in een strafkamp in Siberië. Het meest opmerkelijke vind ik wel dat hij veroordeeld en wel in Siberië, geen berouw toont. Sonja is met hem meegegaan en wordt aanbeden door de andere gevangenen. Zij zorgt voor pasteitjes met de Kerst, schrijft brieven voor ze en wordt als moedertje van allen beschouwd. Hij behandelt haar in eerste instantie wreed, maar er volgt een ommekeer. Hij beseft dat hij van haar houdt.
Ik vond het een goed boek, door de vertaling van Hans Boland vlot te lezen. Maar het had wel wat nadelen, want door de hoeveelheid personages, vond ik het vrij lastig lezen. Onthou maar eens wie er op bladzijde 1 is beschreven en op bladzijde 461 nog een keer wordt aangehaald. En dan nog iets: was die epiloog nodig? Het lijkt iets Russisch te wezen, want bij Anna Karenina was er ook zo’n epiloog. Antoinette is zelfs enigszins ontgoocheld door die epiloog. Eerst de theorie van de Übermensch weer, vervolgens de bijna simpele omslag. Wat mij betreft had het boek mogen sluiten met de bekentenis van Raskolnikov en de epiloog mogen overslaan. Maar dat was dan ingegaan tegen de titel van het boek, Misdaad en straf. Ik ga het nog een keer lezen, zonder de druk van aantekeningen maken en een bibliotheekboete in het achterhoofd. Wellicht dat het dan voor mij meer klopt, aangezien ik nu het gevoel heb dat ik dingen gemist heb.

IMG_20190729_205350_026

Het eerste deel van mijn bespreking van Misdaad en straf vind je hier.
Verzamelde werken deel 5: Misdaad en straf / F.M. Dostojevski; vert. Hans Boland. – Amsterdam: Van Oorschot, 2019. (Russische Bibliotheek)
Eerste uitgave 1866
ISBN 978-90-28282223

Dostojevski, Misdaad en straf #wijlezenmisdaadenstraf deel 1

Deze bespreking van Misdaad en straf in de nieuwe vertaling van Hans Boland is verdeeld over twee blogs. In dit stuk komen de eerste drie delen aan de orde. Wat opvalt is dat het heel duidelijke delen zijn die elk eindigen met een soort cliffhanger.

Misdaad en straf

Rodion Romanovitsj Raskolnikov is een straatarme student in het Petersburg van de negentiende eeuw. Hij is ervan overtuigd dat hij een bijzonder mens is en denkt daarom zonder wroeging een oude woekeraarster te kunnen vermoorden. Raskolnikov is een tobber eerste klas, een hypochonder, een neuroot, en naarmate het verhaal vordert kan je hem tegen gek aan noemen. Hij is voortdurend bezig met zichzelf en met zijn plannen. Ondertussen tekent Dostojevski een straatbeeld van Petersburg als een typisch negentiende eeuwse stad. “Dan hing er ook nog die specifieke zomerse lucht van bederf waarmee elke Petersburger zonder de financiële middelen voor een zomerhuisje maar al te vertrouwd is.” (p. 8)

Verzamelde werken deel 5: Misdaad en straf / F.M. Dostojevski; vert. Hans Boland. – Amsterdam: Van Oorschot, 2019. (Russische Bibliotheek)
Eerste uitgave 1866
ISBN 978-90-28282223

De vorm

Vooropgesteld: de man kan schrijven. En de vertaling van Hans Boland leest als een trein. Dostojevski blinkt uit in lange, lange monologen. Want eerst is Marmeladov aan de beurt, de man die Raskolnikov in een buurtkroeg tegenkomt. Marmeladov vertelt vooral over de drank, want hij is dronken als hij Raskolnikov tegenkomt. En dat is niet de eerste keer. In een monoloog van zes pagina’s komt van alles aan de orde. Zijn vrouw, zijn kinderen, dochter Sonja uit een eerder huwelijk die zich prostitueert om aan geld voor de straatarme familie te komen. En natuurlijk zijn drankzucht, want Marmeladov neemt zelfs de laatste kopeken uit de handen van Sonja om aan geld voor drank te komen.
Raskolnikov brengt Marmeladov thuis en gaat terug naar zijn kamer, waar hij een brief van zijn moeder krijgt. En mama schrijft, tien pagina’s lang, onder andere over zijn zuster Doenja. Het wordt duidelijk dat Doenja en mama ervoor zorgen dat Raskolnikov geld heeft. Doenja heeft zich verloofd met Pjotr Loezjin, een man van 45, een ambtenaar. Het is duidelijk een verstandshuwelijk, maar mama vraagt Raskolnikov niet te snel en te scherp te oordelen over de man. Dat gebeurt duidelijk wel. Raskolnikov is woedend en weigert akkoord te gaan met dit huwelijk.Hij gaat boos naar buiten en praat in zichzelf – zes bladzijden lang – over dit voorgenomen huwelijk.

Zes delen

Het boek is verdeeld in zes delen, en hier blijkt dat Dostojevski het begrip cliffhanger onder de knie heeft. Ik heb nu vier delen gelezen en deze eindigen allen op een manier die je naar meer doet verlangen. En er wordt zorgvuldig naar toe gewerkt. De moord op Aljona Ivanovna en Lizavjetta is de apotheose van het eerste deel en is iets waar Raskolnikov het hele eerste deel mee bezig is geweest. Ook Antoinette refereert daar naar. Ook ik heb overal citaten gemarkeerd en ook ik sla het meeste over, maar één wil ik hier toch in hebben. “De neerslachtigheid waaronder hij op dit moment gebukt ging dateerde van veel eerder en was alsmaar toegenomen, om uiteindelijk allesoverheersend te worden en zich toe te spitsen op die ene, verschrikkelijke, nietsontziende, krankzinnige vraag die door zijn hoofd en zijn gemoed spookte en niet zou verdwijnen voor hij de oplossing had gevonden.” (p. 56) Hier is de misdaad. Het einde van het tweede deel: de komst van zijn moeder en zijn zuster. Het einde van het derde deel: de komst van Arkadi Ivanovitsj Svidrigailov. Deze man was de werkgever van zijn zus.

Hoe gaat het verder?

De eerste drie delen zijn zo gedetailleerd dat het af en toe moeite kost om alles bij te houden. Wie zijn al die personages, wie zijn de mensen die Raskolnikov tegenkomt? Gaan ze nog een rol spelen in het verdere boek? Want daar ligt wel de moeilijkheidsgraad van dit boek. Hou maar eens bij wie allemaal zijn opwachting maakt. Het volgende blog gaat verschijnen op donderdag 8 augustus 2019.

Misdaad en straf van Dostojevski: #wijlezenmisdaadenstraf

Ik las toevallig in oktober van vorig jaar een artikel in de Groene over de nieuwe vertaling van Hans Boland van Misdaad en straf van Dostojevski. Een nieuwe leesuitdaging! Ik vroeg het op Twitter en er waren wel wat mensen die het wilden lezen. Ondanks mijn leesachterstand – ik ben op de helft van Oorlog en Vrede en kom er niet doorheen – heb ik besloten toch Dostojevski te gaan lezen. Dat heeft ook een heel praktische reden, ik heb het geleend bij de bibliotheek. Het duurde sowieso een maand voor het boek tevoorschijn kwam voor de reservering. Ik loop kans dat ik het binnen drie weken weer mag inleveren voor de volgende nieuwsgierige lezer.

De inhoud

Bij de verschijning van Misdaad en straf (1866) gold Dostojevski in eigen land al twintig jaar als een vooraanstaand schrijver, maar pas met deze roman veroverde hij de wereld. Het is het verhaal van een ‘verdoolde moordenaar’ en een ‘heilige hoer’. Rodion Raskolnikov is een arme student die wordt verblind door het proto-nazistische denkbeeld van de übermensch en daarin de rechtvaardiging vindt voor een roofmoord op een rijk maar akelig oud mens. Zijn ziel wordt gered – althans, dat hoopt de lezer – door Sonja, een Petersburgse kindhoer. Het boek wordt geroemd als een detective met geweldige karakterbeschrijvingen.

Verzamelde werken deel 5: Misdaad en straf / F.M. Dostojevski; vert. Hans Boland. – Amsterdam: Van Oorschot, 2019.
ISBN 978-90-28282223

Tip voor verder lezen: van Hans Boland verschijnt parallel aan deze vertaling Van mensen die geen enge grenzen erkennen: Dostojevski leren lezen. – Pegasus, 2019.

Het schema

Het is best wel een dikke pil van ruim 600 pagina’s, maar toch wil ik het bij twee blogs houden.

  • Deel 1 t/m 3, donderdag 18 juli
  • Deel 4 t/m 6 en de epiloog, donderdag 8 augustus.

Dat valt dan wel in de maand van de Klassieker, volgens Antoinette, maar dat geeft niet, want we smokkelen deze dan gewoon mee. En Dostojevski-liefhebbers, lezen jullie mee?

Theater in romans: Stray Magic

Een luchtig tussendoortje waar het theater een grote rol in speelt, wat wil je nog meer. Jacques Bellamy-Ives is toneelschrijver. Hij is een bastaard in een adellijk geslacht. Zijn halfbroers zijn onderwerp geweest in de voorgaande zes delen uit deze serie. In de serie speelt magie een grote rol. De dames in de voorgaande boeken hebben allemaal een vorm van magie.

Stray Magic

Patricia Rice, Stray Magic. – [s.l.] : Rice Enterprises, 2017. – (Unexpected Magic; 6.5)

De inhoud

Jacques heeft als toneelschrijver een jaar samengewerkt met Thelonious Simmons aan zijn stuk Seraphim and Sirens. Simmons is overleden en heeft zijn theater, de Orpheum nagelaten aan zijn dochter Seraphina. Zij is de manager van het theater. Het boek start met het theater dat afbrandt. De enige kopie van het stuk wordt daarbij vernietigd, het is de negentiende eeuw, we hebben geen computers, USB drives en dergelijke. Het stuk is met de hand geschreven en veranderingen zijn met de hand doorgevoerd. Jacques moet zijn best gaan doen om het te herschrijven met behulp van Seraphina. Dan blijkt ook dat Seraphina een geweldige zangeres is, haar vader wist dat, maar heeft het nooit benadrukt. De moeder van Seraphina was actrice en dat kwam haar status als dame niet ten goede. Typisch voor de negentiende eeuw is dat Seraphina zich hier ook druk over maakt. Mag het totaal niet verrassend heten dat de twee elkaar vinden? Tenslotte is het een romance.

Meer boeken waarin theater een rol speelt? Kijk op mijn boekenpagina.

Oorlog en vrede van Leo Tolstoj, deel 2 #wijlezenoorlogenvrede

Dit tweede deel van Oorlog en vrede heeft wat meer tijd gekost omdat ik eigenlijk teveel ernaast aan het doen was. De deadline, 29 december heb ik niet gehaald en ruim overschreden. Dit tweede deel wordt nu gepubliceerd op de deadline van het derde deel. Shame on me, want ik heb zelf die data vastgesteld.

Het verhaal

Het eerste wat opvalt is dat dit tweede deel heel wat meer tijd beslaat dan het eerste. Dat eerste deel besloeg zes maanden, dit tweede deel begint in 1806 en eindigt in 1811. Het is het deel van de mensen, de families. Ik hoorde al van Sue dat het derde deel voornamelijk over de oorlog gaat. Er gebeurt veel, zeker bij de families. De familie Bolkonski denkt dat Andrej gesneuveld is. Pierre is somber vanwege de vermeende verhouding van zijn vrouw met Dolochov. Andrej keert terug bij zijn familie net op tijd om de bevalling van zijn vrouw mee te maken. Zij overleeft de geboorte van hun zoon niet. Ik wil in de rest van dit verhaal nog wat mensen uitlichten. Let op, als je het boek nog niet gelezen hebt: er volgen spoilers.

Natasja Rostov

Natasja is lief, schattig en naïef, anders kan je het niet omschrijven. Ze begint in dit deel als een meisje dat danseres wil worden en nooit wil trouwen. Na wat kalverliefdes verlooft dit zestienjarige gravinnetje zich met vorst Andrej die op dat moment bijna twee keer haar leeftijd is. Het lijkt allemaal goed te gaan, behalve met de vader van Andrej die woedend is over de verloving en vindt dat de bruiloft een jaar uitgesteld moet worden. De familie vertrekt aan het einde van dat jaar naar Moskou ter voorbereiding van het huwelijk en daar gebeurt het. Ze wordt opgemerkt door Anatole Koeragin en wordt tot zijn nieuwste speeltje verheven. Hij brengt het arme kind het hoofd op hol, en ze raakt volslagen in verwarring en denkt dat ze van hem houdt. Het komt tot een chaotisch hoogtepunt als Anatole het plan opvat haar te schaken en haar te trouwen, hetgeen helemaal niet kan omdat hij in het geheim al is getrouwd. Zij gelooft hem volledig en gaat ervoor. In een brief aan Marja, de zus van Andrej zegt ze de verloving met Andrej eenzijdig op. De hele schaakpoging wordt verijdeld en ze staat alleen, in schande. Anatole kan gewoon weglopen en ondervindt totaal geen gevolgen van zijn volstrekt gedachteloos handelen.

De jonge mannen: Anatole

Anatole Koeragin is gedachteloos, rijk, verwend en totaal gewend alles te doen waar hij zin in heeft. “Hij gaf alleen om vrolijkheid en vrouwen, en aangezien hij die voorkeuren niet oneervol vond, en hij niet in staat was te bedenken hoe de bevrediging van deze voorkeuren op anderen overkwam, hield hij zichzelf in alle eerlijkheid voor een onberispelijk mens, had hij een oprechte afkeer van schurken en slechte mensen en ging hij met een gerust geweten en met opgeheven hoofd door het leven.” (p. 729)
Op de één of andere manier is hij in een huwelijk met de dochter van een Poolse landeigenaar verzeild geraakt. Dat huwelijk is geheim maar bekend bij Dolochov die met hem mee feest, maar ook bij Pierre. En Pierre is woedend over wat Anatole Natasja heeft aangedaan en zorgt ervoor dat Anatole uit Moskou verdwijnt.

Pierre

Pierre gaat wat verdwaasd door het leven, is steenrijk en weet niet goed wat er mee te doen. Zijn huwelijk is slecht. Vanwege de vermeende verhouding van Dolochov met zijn vrouw Hélène gaat hij een duel aan dat hij met meer geluk dan wijsheid wint. Hij ontmoet een vrijmetselaar en stort zich op de vrijmetselarij. Hij probeert goed te doen voor zijn mensen, maar slaagt daar niet in. Achter zijn rug om wordt hij bedot. Maar “iets zeggen wat een ander onaangenaam vond, iets anders zeggen dan wat iemand verwachtte, wie hij ook was” (p. 463) dat was voor hem het allerzwaarste.

Dolochov

Dolochov is van eenvoudige komaf. Het is een meeloper die profiteert van zijn rijke vrienden. Hij wordt verliefd op Sonja, het nichtje van Natasja, maar die liefde wordt niet beantwoord. Het is een manipulator. Uit wraak gaat hij kaarten met Nikolaj Rostov en maakt hem 43.000 roebel afhandig met kaarten en vals spelen.

Nikolaj Rostov

Nikolaj is kapot van het verlies van het geld en bekent het aan zijn ouders. Het is een aardig bedrag voor een jonge officier die 10.000 roebel per jaar verdient (p. 509). Hij wil het terug betalen aan zijn ouders, maar echt serieus is hij daar niet mee. Ook wil hij meehelpen met de zaken van de familie want ze zijn in geldnood. Hij geeft het al snel op, maar krijgt ook geen goed voorbeeld van zijn totaal niet zakelijke vader. Een huwelijk met een rijke erfgename gaat niet door, hij is verliefd op Sonja en wil met haar trouwen.

De eindindruk

Dit deel laat verwende jonge mannen zien die doen waar ze zin in hebben. Daar kan een lezer zich over verbazen, maar teveel geld doet dat met mensen. En het draait om geld in de Russische adel. Aan de ene kant heb je steenrijke families die alles kunnen doen, aan de andere kant heb je verarmde families zoals de Rostovs die nog steeds alles doen waar ze zin in hebben. En het blijft interessant. Wat ik dan minder interessant vond waren de verhandelingen over de vrijmetselarij, maar dat is ook iets waar ik nooit veel van begrepen heb. Enige historische kennis over de oorlog is wel nuttig.

Het eerste deel van mijn bespreking van Oorlog en Vrede vind je hier.